“Jelekët e verdhë”, revolta anti-Macron që lindi me justifikimin e karburantit

“Jelekët e verdhë”, lëvizja që po trondit Francën, kanë arritur të shënojnë dy rezultate të pakundërshtueshme.

Së pari është kthimi i vendimit të qeverisë për rritjen e taksave të karburantit, arsyeja e nisjes së protestave, të cilat janë përhapur që nga 17 nëntori në të gjithë vendin.

Së dyti është arritja e një marrëveshje të së majtës radikale të Jean-Luc Mélenchon me të djathtën post-fashiste të Marine Le Pen, të paktën në një përpjekje për t’u bërë si udhëheqës ideal të revoltës së periferive kundër “qeverisë së të pasurve” të Macron. Për fat të keq, nga periferia ka mbetur shumë pak, në një zemërim kundër ekzekutivit, i cili ka marrë përmasat e një lëvizjeje kombëtare. Lëvizja ka qenë veçanërisht e fuqishme në qendrat urbane, në teori larg nga “Franca e braktisur” që ka qenë inkubatori i pakënaqësisë.

Protesta shpërtheu për rritjen me 7.6 cent të çmimit të naftës dhe 3.9 cent në atë të benzinës. Ajo u shndërrua më pas në një revoltë të taksave, me një axhendë gjithnjë e më të gjerë (dhe heterogjene) të kërkesave. Për të kuptuar këtë, mjafton t’i hedhim një sy ‘kopjes’ së lëvizjes ndaj moratoriumit të qeverisë për karburantin e shtrenjtë: “Ne kërkojmë rishikimin e përgjithshëm të tatimeve, rivlerësimin e pagave, si dhe një ‘elektroshok’ të vërtetë politik mbi përfaqësimin”, deklaroi Benjamin Cauchy, një zëdhënës i lëvizjes. Ai shtoi se “jelekët e verdhë” nuk do të “bien në gjumë” deri në dorëzimin e parë të qeverisë. Dhe e mbajti fjalën. Grupi e ka hedhur poshtë ofertën e Macron dhe është gati të dalë përsëri në shesh.

Dualizmi i brishtë midis qyteteve dhe provincave

Për disa vëzhgues ishte e qartë që protesta e “jelekëve të verdhë” nuk ishte vetëm për karburantet ose margjinalizimin e provincave. Revista ekonomike franceze “Alternative Economiques”, publikoi një analizë të shkruar nga Daniel Béhar, Hélène Dang-Vu dhe Aurélien Delpirou mbi “iluzionin” e një France të ndarë në mes, midis qyteteve dhe periferive, njerëz të elitës dhe atyre të prekur nga taksat.

Artikulli thekson, për shembull, se të ardhurat mesatare janë më të larta në zonat periferike se sa ato të regjistruara në total në qytete (20.975 euro përkundër 19.887 euro), duke kundërshtuar kështu historinë se provinca ka individë nën mesataren e klasave. I njëjti problem i distancës mes Parisit dhe krahinave të largëta të vendit ridimensionohet, nëse merrni në konsideratë se një nga vatrat e protestës ishte Ile-de-France, rajon ku jetojnë njerëz me shkallën më të lartë të të ardhurave kombëtare: 3,332 euro në muaj neto, kundrejt 2,250 euro të mesataren franceze).

“Unë besoj se dikush nuk shkon të protestojë vetëm për shkak të rritjes së çmimit të benzinës, edhe pse kjo është e rëndësishme. Është e qartë se shkaqet janë më të thella” – shpjegon Giampaolo Nuvolati, profesor i sociologjisë dhe komuniteteve lokale në Universitetin e Bicocca të Milanos. “Ajo që ka rëndësi nuk është ndryshueshmëria gjeografike, por variabla ekonomike”. Faktet duket se i japin të drejtë. Beteja mbi akcizën e karburantit është zgjeruar në një betejë të përgjithshme që ndjek parimet e pothuajse të gjitha forcave populiste, duke bërë ndarjen në të djathtë dhe në të majtë.

Sikurse ka shkruar edhe Laurent Joffrin, drejtues i së përditshmes “Libération”, lëvizja duket më shumë si një “magma”, ku shkrihet gjithçka: nga pretendimet për një pagë minimale më të lartë me 15% dhe protesta për mungesën e infrastrukturës, rregullimit të ‘solidarité sur la fortune’ (“tatimi mbi të pasurit”, i shfuqizuar në vitin 2016 dhe i zëvendësuar nga tatimi mbi asetet e pasurive të patundshme të Macron në vitin 2018), ose shkurtime tërthorazi të taksave. Nuk është për t’u habitur që moratoriumi i qeverisë për rritjen e çmimeve është pritur me ftohtësi, si një akt i duhur. Protesta e “jelekëve të verdhë” sapo ka filluar, sigurojnë udhëheqësit e lëvizjes.

Një pranverë “franceze” e përcjellë Facebook

Mospajtimi është nxitur mbi të gjitha nga rrjetet sociale, një megafon i provuar i lëvizjeve në shesh. “Il Sole 24 Ore” ka shkruar më parë se mobilizimet koordinohen online në të gjithë vendin, mbi të gjitha në Facebook. Ndër ‘yjet’ dixhitale të momentit është Maxime Nicolle, i njohur si Fly Rider, protestues që përhap sondazhe dhe video të protestave, duke e nxitur edhe më shumë lëvizjen. Në mesin e rreth 90 mijë ndjekësve të tij ka nga ata që bëjnë thirrje për një protestë paqësore dhe të tjerë që flasin për rrëzimin e Macron.

Në faqe të tjera, revolta bëhet më agresive, edhe nëse tema kryesore është pothuajse gjithmonë e njëjtë: taksat. Kryeministri Edouard Philippe e ka bërë të qartë se “asnjë taksë nuk mund të sfidojë unitetin kombëtar”. Duke gjykuar nga reagimet që dalin në internet, ka nga ata që nuk pajtohen. Siç kishte shkruar në Twitter Melenchon të dielën, “Të gjitha revolucionet në Francë fillojnë si trazira tatimore”.

*Alberto Magnani, Il Sole 24 Ore