Lehtësia e papërballueshme e dialogut

Me shpalljen e pavarësisë në 2008-ën, Kosovës i doli përpara detyra për të normalizuar marrëdhëniet me Serbinë, ose si e quajnë në gjuhën e Brukselit – marrëdhëniet e mira fqinjësore.

Palët shkojnë me synime të kundërta në dialog: shqiptarët shkojnë me idenë se Pavarësia e Kosovës është çështje e përfunduar; serbët me dëshirën për t’u kthyer në Kosovë. Raportet serbe të zyrës për Kosovën kryekreje shprehen për proçesin e dialogut si një dialog me institucionet provizore të Prishtinës. Presidenti i Kosovës dhe qeveria bën sikur po i drejtohet një dialogu reciprok, ndërsa Beogradi e shpreh hapur raportin asimetrik përgjatë tërë bisedimeve: Beogradi nuk është çështje, por subjekt, Kosova nuk është palë, por objekt.

Kushtetuta e Kosovës na dëfton se cënimi i sovranitetit të Kosovës nga Serbia është vijë e kuqe, por pas kthimit nga takimi, kokë më kokë, të Thaçit me Vuçiçin, vijat e kuqe u hoqën njëanshmërisht. Kjo është lehtësia e papërballueshme e Thaçit. Dikur e nisëm dialogun pa një afat, tani e bëjmë pa vija të kuqe.

Vite më parë, në 2013-ën, pasi delegacioni i lartë u kthye nga dialogu në Bruksel, foli sërish për shkeljen e një vije të kuqe, të cilën e sanksionon edhe Kushtetuta – krijimi i Asosacionit.

Paradoksalisht, Asosacioni ishte aq autonom sa Presidenti mundej të shpërbënte Kuvendin e Kosovës, por asesi Asosacionin e Beogradit. Ndërsa në të gjitha raportet shkruhej për përparimet në fushën e së drejtës dhe zbatimit të ligjit në Kosovë, një strukturë krejt e re, autonome, mbiu nga dialogu.

E si të mos jetë kjo një lehtësi e papërballueshme e mosdijes, e pavetëdijes, e pavetësisë. Ndoshta e kemi ne gabim. Ndoshta qeveria e Kosovës dhe Presidenti i Kosovës i dinë gjërat shumë mirë, por gjërat e tyre dhe jo ato të Kosovës.

Ky është vizioni Euro-Atlantik i Evropës sipas presidentit Thaçi, i cili nuk di të thotë të tjera fraza përvecc këtij togfjalëshi. Presidentit Thaçi i duket frazë shumë e bukur dhe joshëse për shqiptarët e Kosovës. Sepse ai nuk di t’u flasë për humbjet në integrim në UNESCO, as për humbjen e sovranitetit në Mitrovicë, as krahasimin mes multietnicitetit në Serbi dhe multietnicitetit në Kosovë, as për të zhdukurit e Kosovës – kur vetë ai përkulet para disa varreve të dyshimtë serbë.

Në raportet që bën zyra për Kosovën në shtetin serb ngrihet cështja e Librave Kadastralë serbë në Kosovë, ndërkohë që në raportet tona nuk flitet për fondin pensional, të drejtat e shqiptarëve në Luginë apo artefaktet kulturore të grabitura. Pse ky dialog asimetrik?  Dialog në formë, pa përmbajtje.

Në Beograd thonë se nuk e njohim Kosovën Republikë, por dialogu duhet të vazhdojë. Në Prishtinë qeveritarët duan të shtrydhin tërë mundësitë e shqiptarëve për të mbajtur pushtetin, ndaj dialogu duhet të vazhdojë.

Dialogu Prishtinë-Beograd thuajse është njëjtë si ai Tiranë-Athinë  – japim sovranitet dhe marrim vula apostile.

Pa peshën e Kosovës mbi supe, tek shkon në dialog me Vuçiçin, ne e kuptojmë lehtësinë e papërballueshme të Thaçit.