Male pa kufij, Shebeniku dhe Jabllanica

Shebeniku dhe Jabllanica ndajnë të njëjtin masiv malor, por jo të njëjtin status mbrojtjeje. Në Shqipëri, Shebeniku është Park Kombëtar, ndërsa Jabllanica në Maqedoninë e Veriut mbetet ende pjesërisht e pambrojtur.

Në kufirin lindor të Shqipërisë, ngjitur me Maqedoninë e Veriut, shtrihet Parku Kombëtar i Shebenikut. Një zonë e mbrojtur me rëndësi të veçantë për biodiversitetin, e cila përfaqëson një nga ekosistemet malore më të ruajtura në vend.

Në Shqipëri Shebeniku ka statusin e parkut kombëtar që prej vitit 2008 dhe është strehë për shumë specie të rralla. Parku ka një sipërfaqe prej rreth 34 mijë hektarësh dhe përfshin një pasuri të madhe natyrore, me afro 1.800 lloje bimësh dhe kafshësh.

Shebeniku, pjesë e brezit të gjelbër të Europës

Fatmir Brazhda, Drejtor i Administratës së Zonave të Mbrojtura në Elbasan, thotë për DW: “Parku Kombëtar i Shebenikut ndodhet në brezin e gjelbër të Europës. Gjithashtu një pjesë e këtij parku, rreth 3.200 hektarë, është vlerë e trashëgimisë botërore të UNESCO-s, sepse këtu gjenden disa nga pyjet më të vjetra të ahut në Europë. Parku  karakterizohet nga fauna e egër si rrëqebulli i Ballkanit, që ishte dhe pikënisja për shpalljen e parkut – zonë e mbrojtur.”

Në park ka edhe kafshë të tjera, si ariu i murrmë, gjithashtu një specie e rrezikuar, ujq, kaproj dhe shumë lloje të tjera që janë identifikuar nga kamerat kurth. Gjithashtu në park ka edhe 14 liqene akullnajorë që i japin një vlerë të shtuar biodiversitetit dhe natyrës së parkut.”

Natyrës nuk i interesojnë kufijtë politikë

Prej vitesh pala shqiptare ka propozuar krijimin e një parku të përbashkët ndërkufitar mes Shebenikut dhe malit të Jabllanicës në Maqedoninë e Veriut. Por, ndërsa Shebeniku është park kombëtar në Shqipëri, Jabllanica ende nuk e gëzon këtë status. Aktualisht vetëm 10-15% e saj është shpallur zonë e mbrojtur.

“Shpresojmë që pala maqedonase të ndërmarrë hapa për shpalljen e Jabllanicës si park kombëtar. Natyrës nuk i interesojnë kufijtë politikë – vlerat e saj janë të përbashkëta dhe duhen ruajtur për brezat që vijnë”, thotë Brazhda.

Në anën tjetër të kufirit, në fshatin Vevçan të Maqedonisë së Veriut, organizatat lokale si “Eko Svest” kanë qenë aktive në mbrojtjen e natyrës dhe promovimin e edukimit mjedisor, edhe pse pa një status të plotë ligjor për parkun.

“Në anën shqiptare Shebeniku është park kombëtar prej më shumë se 10 vitesh. Në anën tonë, vetëm një pjesë e vogël e Jabllanicës është zonë e mbrojtur. Objektivi ynë është që në dekadën e ardhshme ta shpallim të gjithë malin si park kombëtar dhe të krijojmë një lidhje natyrore me Shebenikun”, thotë Darko Kjitanoski nga OQJ-ja Eko-Svest.

Zhvillimi i turizmit

Në Shqipëri përpjekjet për mbrojtjen dhe promovimin e parkut janë intensifikuar edhe nga shoqëria civile. Shoqata “Alb Natyra” ka përfshirë të rinjtë në hartimin e një guide praktike për parkun, duke synuar të lehtësojë orientimin e vizitorëve dhe të promovojë vlerat natyrore dhe kulturore të zonës.

Gëzim Shuli, përfaqësues i Alb Natyra, thotë: “Kemi mbështetur zhvillimin e turizmit në zonë, përmes fuqizimit të barinjve, guidave turistike dhe shënjimit të shtigjeve të reja. Aktualisht po publikojmë edhe ‘Guidën e Shebenikut’. Po punojmë me të rinjtë – gjimnazistë dhe studentë – që po ndihmojnë në promovimin e parkut. Gjithashtu, bashkëpunojmë me organizata në Maqedoninë e Veriut për nisma ndërkufitare.”

Shebeniku dhe Jabllanica janë një dëshmi se natyra nuk njeh kufij. Edhe pa marrëveshje formale ndërkufitare, bashkëpunimi mes komuniteteve në të dy anët e kufirit është një hap i rëndësishëm drejt një qasjeje të përbashkët për ruajtjen e pasurive natyrore përtej kufijve./DW/