Në kujtim të Sejdi Pekës/ Lot të ngrohtë mbi varrin e ftohtë!

Sot Kombi Shqiptar humbi një patriot të madh, Sejdi Pekën.

Duke e nderuar, po e risjellim këtë shkrim të botuar në gazetën “Illyria” ku flitet për ceremoninë e varrimit të Babait të tij Iljaz Pekës, ku Sejdi Peka arriti ta realizonte pas plotë 22 viteve.

Pas këtij momenti, rrëfente Sejdi Peka ishte plotësuar si një qenie njerëzore të cilit komunizmi i mohoi jetën vetëm pse ishte biri i një patrioti të madh që qu detyrua të arratiset më 1944.

Meqë kjo ishte dhe dita e tij më e shënuar në jetë, ne po e risjellim artikullin e plotë ku pasqyrohet jo vetëm ceremonia por edhe të gjithë bashkëpunëtorët që i mundësuan këtë vizitë në SHBA, për të cilët vazhdimisht theksonte se do tu jetë mirënjohës deri në vdekje.

HARTSDALE (New York) – I biri u përul para varrit të babait, vendosi një buqetë me lule mbi pllakë, pastaj mbështeti krahërorin mbi dheun që mbulonte eshtrat e të atit, duke prekur me fytyrë rrasën e ftohtë. Sejdi Peka nga Kruma e Hasit, një të hënë në mesditë, përulej e lutej, puthte pllakën me emrin e të atit, të cilin nuk kishte arritur ta njihte. Ishte fëmijë dy vjeç më 1944, kur i ati, Iljazi, u arratis nga shtëpia për t’i shpëtuar hakmarrjes së komunistëve dhe s’u kthye kurrë më në vatrën e vet. Vdiq më 1973 në Amerikë, me zemër të përvëluar që nuk pati mundësi t’i shihte dy fëmijët, gruan, prindërit e të afërmit e tjerë në Shqipëri.

Bashkë me mysafirin nga Shqipëria, që kishte ardhur në New York vetëm për të vizituar varrin e babait, ishte edhe një grup bashkatdhetarësh që e kishin njohur të ndjerin: Imam Isa Hoxha, që kishte kryer edhe ceremoninë fetare në varrosjen e Iljazit 22 vjet më parë, Hysen e Hasan Biberaj, Musli Mulosmanaj, Miftar Avdyli, Zenun Nezaj, Mustafë Elezi, Zef Kadri Cecaj, Rexhep Ahmetaj, Halit Mula, Ahmet Zherka, Sadri Lamaj e Gani Avdyli.

Varri i Iljaz Pekës gjendet në “Ferncliff Cemetery” (Hartsdale, New York). Në këto varreza pushojnë disa emra të njohur të emigracionit shqiptar, si Mit’hat Frashëri, Ruzhdi Daci, Talat Karagjozi, Ali Koprenska etj. Në këto varreza prehet edhe trupi i prof. Zef Palit, i cili vdiq në Itali më 1977 dhe, sipas amanetit të tij, u varros këtu, pranë vëllezërve që luftuan për të njejtin ideal.

Unë nuk e njoha babanë tim. Ju e keni njohur. Bashkë me të keni ndarë të mirën dhe të keqen. Ju po më ndihmoni që në këto çaste të vështira ta ndiej veten të fortë para varrit të tij. I lutem Zotit që shqiptarët kurrë të mos pësojnë më tragjedi të tilla, -tha Sejdiu dhe falënderoi disa herë me radhë ata që e kishin nderuar atë ditë duke e shoqëruar.

– Ideali i Iljazit ishte Shqipëria etnike, – tha Musli Mulosmanaj dhe shtoi:- Sot po nderojmë një patriot të pajisur me virtyte të larta që nuk pushoi së vepruari në organizatën e Lidhjes së Prizrenit për shpëtimin e Shqipërisë nga murtaja komuniste.

* * *

Në ceremoninë mortore të vdekjes së Iljaz Pekës, 22 vjet më parë (ai vdiq më 13 qershor 1973 në shtëpinë e Ismet Berishës në Greenwich, Connecticut) kishin folur prof. Rexhep Krasniqi e Ymer Doda.
“Vdekja e Iljaz Pekës, – kish thënë profesor Krasniqi, – nuk është një humbje vetëm për rrethin e tij familjar dhe për Lidhjen e Prizrenit në Amerikë, por një humbje që ndihet në tërë bashkësinë shqiptare në këtë vend.

“I ndjeri rridhte nga një familje e njohur patriotike e Malësisë së Gjakovës, me kryqendër Krumën. Vdekja e varrimi në Krumë e luftëtarit të madh të maleve, Bajram Curri, e bindi Iljazin të dyshonte thellë ndaj planeve robëruese të sllavëve, jo vetëm në Kosovë, por edhe në Shqipërinë e cunguar. Në këto rrethana nuk është e çuditshme që ai dyshoi thellë edhe në bashkëpunimin e komunistëve me serbo – malazezët”, kishte thënë prof. Krasniqi.

Gazeta “Rilindja”, e datës 19 prill 1994, me rastin e 80 vjetorit të lindjes së Iljaz Pekës botoi një shkrim të gjatë për jetën dhe veprën e tij.

“Familja e Hazir dhe Iljaz Pekës ishte çerdhe bujare e mikpritëse e kosovarëve të përndjekur, të vrarë e të sakatosur nga serbët gjakatarë e pastaj nga sllavo – komunistët. Në shtëpitë e tyre, veç shumë kosovarëve, qenë të mirëpritur me muaj të tërë Isa Boletini, trimi Sadik Rama i Gjurgjevikut, një nga udhëheqësit e shquar të kryengritjeve të viteve 1913 e 1919. Po ashtu, në këtë familje kanë qenë edhe Mehmet Aga nga Llausha, Tahir Berisha nga rrethi i Pejës, luftëtarët e Bajram Currit, Azem Galicës, Mehmet Konjuhit etj”, shkruante gazeta “Rilindja”.

“Iljazi punoi dhe jetoi për një Shqipëri etnike, të bashkuar me Kosovën, të lirë, të pavarur e demokratike. Kjo qe arsyeja që forcat sllavo – komuniste e vunë në shënjestër të pushkës”, shkruante autori i shkrimit, Sami Ferizi.

I biri i të ndjerit, Sejdi Peka, major, shef i Komisariatit të Policisë në Bajram Curri, kujton kohën kur familja e tij mori mandatën për vdekjen e të atit në Amerikë.

– Nuk guxuam të hapnim as të pamen për vdekjen e babait. Njerëzit vinin fshehurazi në shtëpinë tonë për të na lehtësuar dhimbjen. Drejtuesit e partisë në rreth mbajtën një mbledhje, në të cilën na akuzuan se në shtëpinë tonë qe dëgjuar kuja për vdekjen e “reaksionarit”. Jeta jonë atje ka qenë varr. Ishim familje e veçuar, – thotë ai dhe tregon për internimin e familjes në një kamp të Beratit.

Ai kishte sjellë me vete edhe letrat që babai i shkruante familjes gjatë kohës që ishte në mërgim, letra të cilat postieri ua çonte të hapura. Para se të arrinin në adresën e shkruar, ato kalonin nëpër duart e Sigurimit, për të marrë vesh se ç’shkruante “armiku i popullit”. Zonja e Iljaz Pekës, djali Sejdiu, vajza Kujtesa e të afërmit e tjerë mezi i prisnin ato letra të mërgimtarit, nga Italia e Amerika, që digjej si kandili për vatrën e tij.
Zonja e të ndjerit sot është 75 vjeçe. Vajza, Kujtesa, të cilën Iljazi e la në djep, është e martuar e ka katër fëmijë, aq sa ka edhe Sejdiu, njëri nga pishtarët e demokracisë në rrethin e Tropojës.

– Mos u përsërittë më kurrë ajo kohë e zezë! – tha ai dhe falënderoi familjen Biberaj, e cila i mundësoi ardhjen në Amerikë, për të vizituar varrin e babait. /“Illyria” Shtator, 1995/