Negociatat me kusht, modeli turk i BE për Shqipërinë …

Bashkimi Europian do të shprehet në fund të muajit për hapjen ose jo të negociatave me Shqipërinë  dhe Maqedoninë.

Komisioni Europian ka propozuar hapjen e negociatave pa kushte, por vendimi duhet të jetë unanim nga të gjitha vendet e BE-së, mes të cilave janë të paktën 3 shtete që cilësohen si skeptike në rastin e Shqipërisë dhe kanë renditur një seri problematikash në mospërmbushjen e kritereve. Për rrjedhojë ato janë shprehur kundër negociatave.

Së fundmi, ministri i Jashtëm i Gjermanisë ka propozuar një hapje negociatash me kusht me Shqipërinë. Propozimi në fjalë është një qëndrim i ndërmjetëm mes asaj që thuhet në raport-progres dhe vendeve që konsiderohen skeptike.

Me shumë gjasa vendimi final të jetë në përputhje me atë që propozon kreu i diplomacisë gjermane, një skemë kjo e njohur për Bashkimin Europian, pasi është aplikuar edhe në rastin e Turqisë.

BE çeli negociatat me Turqinë në 2005 dhe prej 13 vjetësh ndodhet në të njëjtin stad, atë të hapjes së negociatave, por pa bërë hapa përpara, madje disa herë është diskutuar nga BE për ndërprerjen e tyre.

Tashmë duket se i njëjti skenar do të përdoret në rastin e Shqipërisë, ndonëse ka një tjetër problematikë me atë të Turqisë në raport me BE.

Kërcënimet e Ramës

Kryeministri Edi Rama në pritje të hapjes së negociatave ka paralajmëruar disa herë për rrezikun që i kanoset Rajonit, përfshi edhe Shqipërisë, për ndikimin e forcave jashtë BE-së.  Këtu vëmendja të shkon te Rusia, Turqia apo Kina.

Së fundmi është publikuar një raport i Komisionit Europian, i cili ka vënë re një rritje të investimeve turke në Rajon, por sidomos kjo është e dukshme në Shqipëri, Kosovë dhe Bosnjë, ndërsa Rusia po shtrin prezencën në Serbi dhe Malin e Zi..

Eurostat në studimin “ Tregtia ndërajonale në Ballkan” gjatë një dekade (2005-2016) referoi se BE vijon te mbetet investitori më i madh në Ballkanin Perëndimor.

Duke krahasuar investimet nga BE me stokun e përgjithshëm të investimeve të huaja më 2015 ato janë 34% në Kosovë mbi 62% në Bosnje, Shqipëri dhe Mal të Zi dhe mbi 79% në Maqedoni dhe Serbi.

Studimi i ekspertëve të Eurostat vë në dukje se investimet e huaja me origjinë nga Turqia janë në rritje në Maqedoni, Shqipëri dhe në Kosovë, duke arritur në 2.4%, 4% dhe 6% të PBB-së respektivisht në 2015.

Gjithashtu ka një prani kineze në Rajon. Megjithëse investimet kineze nuk përfshihen në statistikat e investimeve të huaja direkte, ato janë të pranishme nëpërmjet financimit të infrastrukturës publike me projekte në sektorët e transportit dhe energjisë.

Kritikat për Shqipërinë

Për Shqipërinë kritikat kanë të bëjnë   me krimin e organizuar, korrupsionin, shtetin ligjor dhe dërgimin para drejtësisë të atyre që quhen ‘peshqit e mëdhenj’, drogën, reformën zgjedhore, që lidhet me një proçes të lirë zgjedhor, si dhe vënien në funksionim të institucioneve të reja të drejtësisë, Byronë e Hetimit dhe SPAK.

Në rast të miratimit të hapjes së negociatave me kusht, të gjitha këto ose disa prej tyre mund të përfshihen në kriteret që duhet të përmbushë Shqipëria përpara  se të nisë diskutimi mbi kapitujt që përcakton hapja e negociatave.

Përsëritja e historisë

Por historia mund të përsëritet si në rastin e Turqisë edhe përsa i takon refugjatëve dhe kampeve për to. Turqia u përball me valën e refugjatëve nga Siria, një pjesë e të cilëve më pas u shpërndanë referuar disa kuotave të miratuara nga BE. Ndërkohë sot është hedhur teza që në Shqipëri të ngrihen kampet e refugjatëve, megjithëse zyrtarisht këshilltarë të Kryeministrit Edi Rama kanë hedhur poshtë një ide të tillë.

Turqia nga 2013, kohë kur Edi Rama mori drejtimin e qeverisjes së vendit është kthyer në një partner strategjik, duke zëvendësuar deri diku atë amerikan apo Bashkimin Europian. Lidhjet miqësore të Edi Ramës me presidentin turk Rexhep Taip Erdogan kanë marrë kritika jo vetëm në opinionin e brendshëm, por edhe në atë europian dhe amerikan.  Së fundmi qeveria Rama ka zyrtarizuar ngritjen e një kompanie shqiptare ajrore në partneritet të plotë me Turqinë, ndërsa aeroporti i Vlorës pritet t’i jepet sërisht turqve për t’u ndërtuar.

Në planin e politikës ndërkombëtare, pak muaj më parë Shqipëria u rendit ndër shtetet që votuan pro rezolutës së paraqitur nga Turqia në OKB që kundërshtonte vendimin e Presidentit amerikan, Donald Trump, lidhur me njohjen e Jeruzalemit si kryeqytet i Izraelit, qëndrim ky që solli një seri reagimesh në politikën e brendshme shqiptare.

Kjo ishte hera e parë që Shqipëria në 28 vitet e fundit zyrtarisht pozicionohej kundër qëndrimit amerikan, ndonëse në një rast mund të kishte abstenuar, sikundër bënë shumë nga vendet anëtare të BE-së.