“Pandemia e kërkesës për punë”

Pandemia COVID-19, që preku pjesën më të madhe të njerëzimit, bëri që secili të rivlerësojë nivelin e riskut dhe t’i kushtonte më tepër vëmendje shëndetit në raport me punën.  Pra, nëse do ta shikonim në këndvështrimin e sjelljes konsumatore, kemi një zëvendësim të preferencave, duke e bërë shëndetin më të “preferuar” sesa punën para pandemisë.

nga Dr. Artur Hadroj

Pandemia është një situatë mjekësore, ku një sëmundje infektive përhapet te njerëzit dhe ose kafshët, në më shumë se një shtet dhe prek pjesën më të madhe të shoqërisë.

Pandemia e kërkesës për punë është një gjendje e tregut të punës, ku preken të gjitha palët, si punëdhënësit, punëmarrësit dhe Qeveria.

Simptomat kryesore të kësaj pandemie janë: qarkullimi i lartë i punonjësve, kërkesë për paga më të larta, kërkesë për më tepër stimuj monetarë dhe jomonetarë, më pak orë pune, nevojë për komunikim më të ngushtë dhe pjesëmarrje, nevojë për t’u zhvilluar, etj.

Çdo pandemi sjell pasoja, si çrregullime shëndetësore e deri në kosto njerëzore, kufizim në lëvizje, ndryshim stili jetese, etj. Pandemia e kërkesës për punë sjell ulje të prodhimit në tërësi, ulje të produktivitetit, kosto të shtuara për mbajtjen e stafit e deri në falimentim.

Ashtu si viruset që kërkojnë të ekzaminohen e të gjenden vaksinat e përshtatshme për ta luftuar, edhe pandemia e kërkesës për punë kërkon që të ekzaminohet situata se pse tregu i punës po përballet me këtë situatë dhe si mund të stabilizohet, duke i dhënë disa doza “vaksine”, si përmirësim i vlerësimit me paga të drejta, reduktim i orëve të punës, etj.

Gjithsecili kur bën rrugën për në shtëpi, çdo ditë haset me njoftime për punë, në çdo shtyllë, semafor, derë e dritare, në autobus, në rrjete sociale etj. Në pamje të parë, kjo të krijon përshtypjen se ekonomia është në një fazë shumë optimiste dhe që ka një kërkesë të shtuar për produktet dhe shërbimet që ofron ekonomia!

Në fakt, po t’i analizojmë në mënyrë të thjeshtë këto njoftime për vende të lira pune, shikojmë që këtu “virusi” i kërkesës për punë është më agresiv, pasi kërkohet punë e lirë, kërkohet konkretisht punë e pakualifikuar, e cila paguhet shumë pak në raport me tregun e punës dhe në raport me rritjen e inflacionit pas COVID.

Ky virus ka prekur çdo sektor të biznesit në Shqipëri, por edhe në botë. Shkaqet e shfaqjes së këtij virusi në tregun e punës janë të shumta dhe variojnë për vende dhe ekonomi të ndryshme, ndër më kryesoret mund të përmendim:

1.Pandemia COVID dhe rritja e pasigurisë së shëndetit

2.Raporti punë-jetë

3.Përplasja e brezave në tregun e punës

4.Mjedisi toksik në vendin e punës.

Së pari, pandemia COVID-19, që preku pjesën më të madhe të njerëzimit, bëri që secili të rivlerësojë nivelin e riskut dhe t’i kushtonte më tepër vëmendje shëndetit në raport me punën.

Pra, nëse do ta shikonim në këndvështrimin e sjelljes konsumatore, kemi një zëvendësim të preferencave, duke e bërë shëndetin më të “preferuar” sesa punën para pandemisë.

1.Pandemia COVID-19 ishte dhe vazhdon të jetë në shok negativ në ofertën për punë.

2.Norma margjinale e zëvendësimit të punës dhe kujdesit ndaj shëndetit, kaloi shumë në funksion të kujdesit ndaj shëndetit, d.m.th. sjellja ekonomike e konsumatorit ndryshoi në funksion të kujdesit ndaj shëndetit, duke hequr dorë nga të punuarit në mjedis toksik.

Së dyti, balanca midis punës dhe jetës pas punës, po bëhet gjithnjë e më e rëndësishme, e shkaktuar edhe nga goditja e pandemisë COVID-19. Sipas Jack Welch, balanca punë-jetë nuk ekziston. Janë disa zgjedhje midis punës dhe jetës që ju i bëni dhe ato sjellin pasojat.

1.Pandemia COVID-19 solli ndryshim rrënjësor në sjelljen e punonjësve në raport me punën, duke konsideruar punën në distancë si më të preferuar, se sa të shkojnë në formën klasike para COVID.

2.Rivlerësimi i rrezikut bëri që punonjësit të rrisin më tepër vëmendjen ndaj emëruesit, pra jetës sesa punës jo mirë të vlerësuar.

Së treti, përplasja e brezave është një element shumë i rëndësishëm, që kompanitë sot duhet ta analizojnë më me seriozitet.

1.Sot në mjaft kompani ka shumë diversitet të moshave që punojnë së bashku dhe për rrjedhojë duhen analizuar sipas karakteristikave kryesore, madje të personalizuara, me qëllim që të mbahet një staf divers dhe i qëndrueshëm.

2.Duhet të analizojmë pikat e forta dhe të dobëta të secilës gjeneratë, me qëllim që vendimmarrja të bëhet më e drejtë dhe në funksion të rritjes së biznesit.

3Në katër gjenerata të ndryshme, që përbëjnë fuqinë punëtore të sotme, është e vështirë të kuptosh nevojat e gjithsecilit. Secili brez ka dinamikat dhe për të shfrytëzuar më mirë potencialin e tyre, duhet të njohim tiparet kryesore. Ekzistojnë shumë dallime esenciale midis brezave në këndvështrimin e vendit të punës. Duhet t’i njohim këto tipare me qëllim:

• Krijimin e një kombinimi të stafit që sjell rritje të produktivitetit
• Rritjen e kënaqësisë në punë
• Ulje të qarkullimit

Së katërti, ambienti i punës është shumë i rëndësishëm për të kursyer asetet humane, të cilët i sjellin rritje biznesit.

Disa nga simptomat që na tregojnë se mjedisi i punës është helmuar apo është bërë toksik:

-Punonjësit kanë frikë të japin sugjerime të sinqerta edhe pse ju kërkohet vazhdimisht që ata të shprehen se si mund ta bëjmë më mirë punën për kompaninë, pastaj edhe për punonjësin.

-Për çdo punë duhet të pyesësh dikë se çfarë të bëjë dhe si ta bëjë.

-Flitet gjithnjë për penalitete, ndëshkime dhe se kompania është në vështirësi.

-Qarkullimi i lartë i punonjësve.

-Duhet të punojmë më shumë orë.

-Marrëdhënie shumë e ftohtë me eprorët, ose kërkohet të dëgjohen vetëm të mirat!

-Thashetheme dhe krijim i grupeve të vogla brenda kompanisë.

Dozat e vaksinës:

1.Të dëgjohet çdo sugjerim i stafit dhe mbi to të analizohen vendimet. Kjo i bën punonjësit të ndihen të përfshirë dhe që kanë dhënë kontribut e si rrjedhojë, do ta ndjekin më me interes çdo vendimmarrje dhe do të jenë më pak të destinuar për të ikur nga puna.

2.Duhet që secilit prej punonjësve t’u jepet pavarësi vendimmarrje në varësi të punës që bën. Së pari do ta marrë më seriozisht atë punë dhe, së dyti, do të ndihet i rëndësishëm në kompani dhe për rrjedhojë, koha që do t’i duhej për të marrë konfirmimin që ta bëjë kështu apo ashtu, do të përdorej në funksion të produktivitetit të punës.

3.Drejtuesit duhet të transmetojnë vlerë te stafi dhe t’u japin siguri që ata të punojnë më tepër dhe jo të harxhojnë kohën, duke ndëshkuar e duke penalizuar dikë që pagën e ka burim kryesor të ardhurash dhe si çdo njeri i gabueshëm, gabon dhe në punë.

4.Qarkullimi i lartë i stafit nuk duhet parë me lupën që stafi nuk e gjen veten, por duhet parë në këndvështrimin se e çfarë pune duhet t’i caktojë këtij punonjësi që ai të mos largohet. Ai që e ka kuptuar se stafi është Alfa, do qëndrojë më gjatë në treg, të tjerët do të përballen me sfidën e natyrshme ekonomike të falimentimit ose dështimit.

5.Kërkesa e drejtuesve që duhet të punojmë më shumë orë, bie në kundërshtim me filozofinë aktuale të tregut të punës që më shumë orë janë më pak produktive se më pak orë punë. Duhet të kërkohet punë e mençur dhe jo sasi.

6.Marrëdhënia me eprorët është një element shumë i rëndësishëm në një vend pune, sa më i afërt dhe i hapur të jetë raporti, aq më shumë “ujë dërgon në mullirin e kompanisë”, e kundërta e dërgon te fqinji.

7.Duke mos pasur një mjedis të hapur, sfidues, vlerësues, etj., krijohen grupe të vogla që flasin për njëri-tjetrin e jo për punën, pasi nuk e gjejnë veten të përfshirë dhe për sa kohë nuk kanë alternativë, thjesht harxhojnë kohën jo për punë./Monitor/