Pas bumit, rënia

Universitetet e Britanisë mund të kalojnë shumë shpejt në një krizë dhe të falimentojnë. A do të ketë qeveria forcën e duhur për t’u përballur me këtë situatë?

Për një kohë të gjatë, universitetet në Angli janë dalluar nga të tjerat në mbarë botën nga arkitektura e veçantë, duke filluar nga Oxfordi e duke vazhduar tek ato me tulla të kuqe të ndërtuara pas Revolucionit Industrial dhe deri tek universitetet politeknike që u përhapën kudo pas viteve 1960, shkruan The Economist.

Ndërsa në ditët e sotme, të gjithë ata që vizitojnë një kampus universitar, ka mundësi që të shikojnë aty pranë ndërtimin e një tjetër universiteti në proces e sipër. Në ditët e sotme, materialet më të përdorura në ndërtimin e universiteteve janë qelqi dhe çeliku, të shoqëruar edhe me lyerjen e disa fasadave me ngjyra të ndezura. Nxitimi për të ndërtuar sa më shumë universitete pasqyron qartazi një betejë për të tërhequr studentë, gjë që ndikon rrjedhimisht në rritjen e financave të universiteteve.

Sipas të dhënave të fundit, kostoja për të ndjekur studimet universitare është dyfishuar në krahasim me dy dekada më parë. Rritja e kostove do të thotë njëkohësisht se ata po përpiqen me sa munden për të reduktuar nivelin e lartë të borxhit të akumuluar. Rreth 130 universitete në Britani kanë akumuluar një borxh që shkon afërsisht në 12 miliardë paund (16 miliardë dollarë amerikanë), në krahasim me 5 miliardë paund në vitin 2012, sipas vlerësimeve të mbledhura nga Reuters.

Gjatë periudhës 2016-‘17, 19 universitete dolën me deficit, krahasuar me një periudhë të gjashtë viteve më parë. Disa prej tyre kanë pranuar se janë shumë afër falimentimit. Ndërsa të tjerë që vazhdojnë të jenë ende në pozita të mira, janë shprehur se po marrin në konsideratë faktin për të blerë disa prej këtyre universiteteve pranë falimentimit.

Konkurrenca ndërmjet universiteteve për të tërhequr një numër të madh studentësh, është pasojë e një sërë reformash të ndërmarra në periudhën 2010-2015, që synonin t’i kushtonin më shumë vëmendje mësimdhënies. Pjesë e kësaj reforme ishte edhe trefishimi i tarifës së studentëve, që arriti afërsisht në 9,000 paund në vit.

Një prej arsyeve kryesore të rritjes së tarifës së studentëve ishte edhe grumbullimi i të ardhurave më të larta për universitetet. David Willetts, ministri i Arsimit në atë kohë, ka shkruar se “financuesit gjithmonë na këshillonin neve që bilancet universitare ishin shumë konservatore”. Një ndryshim që ka kaluar pa u vënë re, por që nuk do të thotë se ishte më pak i rëndësishëm se të tjerët, ishte heqja e limitit të numrit të studentëve që pranoheshin në universitete.

Duke qenë se tani ata varen nga tarifat që studentët paguajnë për të ndjekur universitetin, janë të prirë që të pranojnë një numër të madh. Duke qenë se nuk ka më kufizime në pranimin e tyre, universitetet më të njohura dhe më të mira tërheqin numrin më të madh të studentëve. Kjo shpjegon edhe faktin pse sasia më e madhe e huave shpenzohet në bërjen e kampuseve universitare inovative dhe më tërheqëse.

Sipas një profesori në një prej universiteteve më të njohura në Britani, kur një student shkon në një universitet, auditorët dhe ambientet e tjera janë prezantimi i parë i tij me universitetin, pa kaluar tek mënyra e mësimdhënies, prandaj edhe ne priremi t’u kushtojmë atyre rëndësi të veçantë. Që nga kriza financiare, kreditimi bankar është ulur ndjeshëm, prandaj universitetet u janë drejtuar tregjeve të kapitalit.

Universitetet e Leeds, Liverpool, Cardiff, Manchester, Cambridge dhe Oxford-it kanë përfituar të gjitha nga normat e ulëta të interesit, duke lëshuar obligacione publike dhe duke u rritur me 250 deri në 270 milionë paund secila. Universitetet më pak prestigjioze u janë drejtuar investitorëve privatë, si siguruesit dhe fondet e pensioneve, në marrëveshje afatshkurtra.

Ndërsa universitetet që renditen në fund të listës kanë vështirësitë më të mëdha për të gjetur huadhënës. Ata kanë njëkohësisht edhe deficitet më të larta. Disa universitete, si ai i Bradford-it për shembull e pranojnë se situata në arsimin universitar është e vështirë dhe në të njëjtën kohë edhe më konkurruese. Ndërsa universitete të tjera kanë arsye të tjera. Një universitet tjetër, ai i Shën Marisë, thotë se deficiti i tij “ishte planifikuar dhe përqendruar në investime në fushat e rritjes dhe përvojës së studentëve”.

Një rënie e pashpjeguar e numrit të lindjeve në kthesën e mijëvjeçarit do të thotë që në periudhën midis 2017 dhe 2020 numri i grupmoshës 18 deri në 20 vjeç, do të shënojnë një rënie me 150,000 studentë, që do të thotë njëkohësisht edhe më pak konsumatorë potencialë. Përpjekjet e qeverisë për të ulur numrin e emigrantëve në vendin e tyre, do ta vështirësojnë procesin e rekrutimit të studentëve nga jashtë, për të kompensuar në njëfarë mënyre edhe hendekun e krijuar.

Mendohet që një prej lëvizjeve të ardhshme të qeverisë në këtë drejtim do të jetë ulja e tarifës së pranimit të studentëve në universitete. Për më tepër, universitetet presin që të rrisin kontributet e tyre në skemat e pensioneve. Disa “do të arrijnë në atë pikë ku do të jetë shumë e vështirë për të kursyer”, shprehet Steven West, nga Universiteti West of England.

Një tronditje e fuqishme pritet që të godasë një numër të madh prej tyre. Sipas Jason Rothenberg (menaxher institucional i aseteve) nga MetLife Investment Management, një lëvizje e mirë në këtë drejtim është mbikëqyrja më e mirë e qeverisë nëpërmjet një rregullatori të ri, Zyra për Studentët (OFS).

Ai është në dijeni të çdo vështirësie përpara se ato të bëhen publike, duke qenë se kontrollon financat e të gjitha institucioneve që regjistrohen në të. Bordet e universiteteve duhet të monitorojnë financat e institucioneve të tyre. Por disa në këtë sektor e pranojnë që universitetet e vogla dhe jo shumë të suksesshme mund ta kenë të vështirë ta realizojnë këtë detyrë.

Supozimi midis disa universiteteve dhe huadhënësve ka qenë se nëse një universitet do të kalojë një periudhë të vështirë, qeveria do të ndërhyjë për ta ndihmuar atë financiarisht. Por Michael Barber, kryetari i Zyrës për Studentët, tha se zgjidhja nuk është aspak e mirë. Ky lloj arsyetimi, sipas tij, do të çojë në një vendimmarrje të dobët dhe mungesë të disiplinës financiare nga universitete. Kjo bie në kundërshtim me parimin e autonomisë universitare dhe nuk është aspak në të mirë të interesave afatgjata të studentëve, shprehet z. Barber.

Detyra kryesore e organit rregullator do të jetë mbrojtja e studentëve, jo e universitetit, ndoshta duke i zhvendosur ata në një universitet tjetër. Sam Gyimah, ministri aktual i Arsimit, tha javën e kaluar se nuk ishte detyra e qeverisë për të ndihmuar universitetet në rastet kur ata marrin vendime të gabuara financiare. Sigurisht që ai ka plotësisht të drejtë në atë çka tha, por a do të jetë qeveria e aftë që ta përballojë këtë situatë pa bërë as më të voglën lëvizje dhe t’i lërë universitetet e saj të falimentojnë?

Një nga kërkesat e vendosura nga Zyra për Studentët është që universitetet të bëjnë plane për atë që do të ndodhë me studentët e tyre në rast të një falimentimi të universitetit. Z. Barber thotë se shumë e shohin këtë kërkesë si një arsyetim burokratik. Por në fakt, ky është një prej elementeve kryesorë të sistemit arsimor universitar, përfundon ai./Monitor/