Pasiguria e korporatave amerikane

Ekonomia e Amerikës po lulëzon. Atëherë pse janë të shqetësuar shefat e kompanive? Tri nga forcat që nxitën fitimet, tani po zbehen, shkruan The Economist

Tregu i aksioneve të Amerikës po lulëzon. Gjatë tre muajve të fundit, treguesi S&P 500 i kompanive më të mëdha në vend është rritur me afro 15%, duke arritur një nivel rekord (shih grafikun 1).

Të dhënat e fundit ekonomike mbështesin optimizmin e investitorëve. Më 2 shkurt, statisticienët raportuan se në janar, u krijuan plot 353,000 vende pune, shumë më tepër se sa pritej nga ekonomistët.

Ekonomia u rrit me 3.3% (me normë vjetore) në tremujorin e fundit të vitit 2023. Pavarësisht kësaj, inflacioni u ngadalësua në 2.6% sipas Rezervës Federale, jo shumë larg synimit prej 2%.

Investitorët parashikojnë se deri në fund të vitit, Rezerva Federale do të ulë normën e interesit bazë nga diapazoni i tanishëm prej 5.25% dhe 5.5%, në 4%, duke nxitur ekonominë amerikane dhe bashkë me të, edhe korporatat e vendit.

Sidoqoftë, ky parashikim nuk është aspak i sigurt. Më 31 janar, kryetari i Rezervës Federale Jerome Powell hodhi poshtë shpresat se do të ketë një ulje të menjëhershme të normës së interesit, duke argumentuar se inflacioni ishte “ende tepër i lartë”.

Ndërsa borxhet e lira të epokës së pandemisë po fillojnë të maturohen, fatura prej 21 trilionë dollarësh e borxhit të korporatave jofinanciare të Amerikës, do të vazhdojë të rritet.

Fitimet pak a shumë kanë mbetur në vend. Në tremujorin e fundit të vitit të kaluar, fitimet u rritën me një shifër modeste prej 1.6% në bazë vjetore. Për më tepër, tri nga forcat që nxitën fitimet, tani mund të jenë duke u zbehur.

Një burim shqetësimi janë konsumatorët e Amerikës. Disa faktorë që kishin rritur konsumin, duke ngatërruar pritshmëritë për recesion në vitin 2023, tashmë po zbehen.

Për shembull, kursimet e tepërta të grumbulluara nga qytetarët amerikanë gjatë pandemisë, pjesërisht falë çeqeve ndihmëse të qeverisë, tani janë shpenzuar në pjesën më të madhe, sipas një studimi të fundit nga Francois de Soyres në Rezervën Federale. Normat e paracaktuara për kartat e kreditit janë rritur në mënyrë të vazhdueshme.

Shlyerjet e kredive studentore, që rifilluan tetorin e kaluar pasi Gjykata e Lartë anuloi një moratorium të epokës së pandemisë, po rrisin trysninë mbi xhepat e konsumatorëve.

Shitësit e mallrave jothelbësore, po përgatiten për kohë të vështira

Si rezultat, shitësit e mallrave jothelbësore, po përgatiten për kohë të vështira. Më 23 janar, kompania e mobilieve Wayfair njoftoi se do të pushonte nga puna 13% të stafit, për shkak të  “rënies së vazhdueshme të shitjeve”, vetëm disa javë pasi drejtuesi i kompanisë i dërgoi një memorandum stafit për Krishtlindje, duke lavdëruar gëzimet e “të punuarit me orë të gjata” dhe “të përzierjes së punës dhe jetës private”.

Më 25 janar, kompania amerikane e xhinseve Levi Strauss tha se priste që të ardhurat të rriteshin midis 1% dhe 3% këtë vit, nën nivelin që kishin parashikuar analistët dhe njoftoi se do të pushonte 10% deri në 15% të fuqisë punëtore.

Më 30 janar, kompania prodhuese e pajisjeve shtëpiake Whirlpool tha se priste që shitjet të mbeteshin në vend në vitin 2024.

Po atë ditë, Mary Barra, shefja e kompanisë General Motors, prodhuesit më të madh të makinave në Amerikë, parashikoi se numri i makinave të shitura në Amerikë do të rritej me 3% këtë vit, një shifër jo e keqe, por shumë më poshtë se rritja prej 12% e vitit të kaluar.

Dhe çmimet pritet të bien për të nxitur kërkesën, duke shtrënguar marzhet e fitimit, pikërisht në kohën kur firmat e makinave po rrisin kostot për shkak të një marrëveshjeje të re pagash të arritur me sindikatat, në fund të vitit të kaluar.

Gjithashtu, konsumatorët amerikanë nuk po blejnë aq shpejt sa parashikohej automjete elektrike të shtrenjta. Më 24 janar, Tesla, kompania më e madhe amerikane e automjeteve elektrike, paralajmëroi se rritja e saj “mund të jetë shumë më e ulët” këtë vit. Në përgjigje të këtij lajmi, aksionet e kompanisë ranë me 12%, duke fshirë 80 miliardë dollarë nga vlera e saj e tregut.

Edhe shitësit e artikujve kryesorë të konsumit po sinjalizojnë se duhet pasur kujdes. Gjatë dy viteve të fundit, prodhuesit e ushqimeve të paketuara dhe gjërave të domosdoshme për shtëpi kanë arritur të mbrojnë fitimet nga rritja e kostove, duke rritur çmimet, pa shtypur kërkesën. Kjo strategji nuk duket se është më e realizueshme.

Më 26 janar, Colgate-Palmolive, një furnizues i pastave të dhëmbëve, tha se priste që shitjet të rriteshin midis 1% dhe 4% këtë vit, nga 8% vitin e kaluar. Më 30 janar, Mondelez, një pastiçer, vlerësoi se në vitin 2024, të ardhurat do të rriteshin me 3-5%, nga 14% në vitin 2023.

Dhe telashet nuk kanë të sosur

Një shqetësim i dytë për disa kompani është shëndeti i konsumatorëve në Kinë. Kriza në sektorin e pronave të vendit ka rënduar shumë konsumatorët. Në dhjetor, çmimi i aksioneve të kompanisë Nike, ra pasi ajo raportoi ngadalësim të rritjes së shitjeve në Kinë, për shkak të “erërave të forta në drejtim të kundërt”.

Një urdhër nga një gjykatë e Hong Kongut më 29 janar, që detyronte likuidimin e kompanisë më të madhe kineze të pronave, Evergrande, mund të rëndojë edhe më tej gjendjen.

Laxman Narasimhan, shefi i kompanisë Starbucks, një zinxhir kafenesh, paralajmëroi se rritja e kompanisë po pengohej për shkak se “konsumatorët në Kinë janë bërë më të kursyer”.

Edhe pse Apple, prodhuesi i celularëve iPhone, shënoi rritje prej 2% në bazë vjetore në tremujorin e fundit të vitit të kaluar, shitjet e tij në Kinë ranë me plot 13%. Më 5 shkurt, kompania e parfumerisë Estée Lauder tha se do të shkurtonte 3,000 vende pune pjesërisht për shkak të dobësimit të kërkesës kineze. Për firmat perëndimore, forcimi i konkurrencës lokale po ua shton vështirësitë.

Edhe në Amerikë, vrulli i prodhimit mund të ngadalësohet. Ky është burimi i tretë i shqetësimit. Në gjysmën e parë të vitit të kaluar, ndërtimi mujor i fabrikave në Amerikë u rrit me 17%, duke u përshtatur me inflacionin.

Në gjysmën e dytë, kjo rritje u ngadalësua në 8% (shih grafikun 2). Prodhuesi tajvanez i çipave, TSMC, muajin e kaluar njoftoi se do të vononte hapjen e një fabrike të dytë të çipave në Arizona, me një ose dy vjet. Të parën e kishte vonuar tashmë. Më 1 shkurt, u raportua se prodhuesi amerikan i çipave, INTEL, do të vononte hapjen e një fabrike në Ohio.

Kjo mund të jetë për shkak se subvencionet e premtuara nga administrata e Joe Biden, nuk janë dhënë në kohë ashtu siç ishin premtuar. Nga 52 miliardë dollarë që ishin caktuar në Aktin e Çipave për mbështetjen e prodhimit vendas të çipave, është shpërndarë vetëm një pjesë e vogël parash.

Firmat amerikane të makinave po shtyjnë gjithashtu investimet në prodhimin e automjeteve, në përgjigje të kërkesës zhgënjyese. Kjo mund të rëndojë mbi ndërtuesit dhe furnizuesit e fabrikave që kanë përfituar nga lulëzimi i prodhimit.

Inteligjenca Artificiale nuk ndalet

Një fushë që nuk po tregon shenja ngadalësimi, duket se është Inteligjenca Artificiale. Amazon, Alphabet dhe Microsoft (tre gjigantët e teknologjisë në Amerikë), raportuan rritje vjetore prej 13%, 26% dhe 30% në tremujorin e fundit, të mundësuar pjesërisht nga rritja e kërkesës nga klientët për teknologjinë kompjuterike.

Të tria kompanitë i thanë investitorëve se ambiciet e larta për inteligjencën artificiale, do të çonin në rritjen e shpenzimeve kapitale në vitin 2024.

Më 1 shkurt, kompania Meta, e cila gjithashtu ka ambicie në këtë drejtim, raportoi të ardhura të suksesshme dhe tha se do të shpenzonte deri në 37 miliardë dollarë këtë vit, një pjesë të mirë në qendrat e të dhënave për të krijuar modele të inteligjencës artificiale.

Ndryshe nga nisma e mëparshme e kompanisë në “metaverse” e realitetit virtual, lajmi u prit me kënaqësi nga investitorët. Që të nesërmen pas njoftimit, vlera e tregut e kompanisë Meta u rrit me 200 miliardë dollarë, duke arritur gjithsej në 1.2 trilionë dollarë, rritja më e madhe njëditore në historinë e Wall Street.

Megjithatë, mund të kalojë njëfarë kohe derisa pjesa tjetër e korporatave amerikane të përjetojnë rritje si pasojë e Inteligjencës Artificiale. Sipas një sondazhi të fundit nga firma këshillimore BCG, vetëm 5% e kompanive nuk po bëjnë asgjë me teknologjinë e inteligjencës artificiale.

Por 71% thjesht “po ndjekin eksperimente të kufizuara në shkallë të vogël”. Mund të nevojiten shumë më tepër eksperimente të tilla në fushën e Inteligjencës Artificiale për të siguruar sukses në të ardhmen./Përgatiti: Monitor/