nga Ismet Toto
Me intensionin më të bukur në jetë kemi thënë se Shqipëria pengohet në vajtjen e saj përpara nga elementi i ndryshkur, që për natyrë të punëve dhe deri diku për mungesë të një elementi të ri të mjaftueshmë, është dashtë me u përdorë në nëpunësit e shtetit.
Kjo klasë e vjetëruar e njerëzve t’onë e ka mbaruar misionin e saj mbase jo dhe aq keq; por është plakur, i janë mbaruar energjitë dhe është jashtë bisedimit se qënia e saj sot në punët shtetnore është diametralisht në kundërshtim me frymën e rindërtimit dhe të përparimit që ka marrë Shqipëria e re e Zogut të I-rë.
Kjo klasë ka qënë për influencën e rrethanave të së shkuarës, gjithnjë e dhënë mbas “Bukës” dhe jo kurrë mbas “Mëndes”. Fitimi i jetesës në mënyrën më të lehtë, idarei-masllahat në të gjithë punët e zyrës, ka qënë qëllimi kryesor i jetesës së tyre për kaqë kohë.
Neve do të binim në gabimin më të madh në qoftë se do të besonim se kjo klasë që ka jetuar në një kohë kaqë të gjatë me këto parime do të transformohet në të kundërtën sot.
Jo vetëm që s’mund të ketë ajo një gjë të tillë tendencë, por m’anë tjetër po influencon dhe një pjesë të të rinjve në një formë çkatëronjëse për jetën e tyre, se tue qenë këta në nëpunësit e lartë dhe të rinjtë në dipendencë të tyre, këta të fundit, për konseguencë llogjike të punëve u asimilohen shefave të tyre nga çdo pikpamje.
Kështu që kjo klasë e pa lumtur jo vetëm që e pengon tërësinë e organizimit t’onë shtetnor nga një zhvillim programatik modern, por është duke pregatitur dhe të spostoj te të rinjt doktrinën e vet të lethargjisë, të pasivitetit dhe indiferencës.
Po të hedhim një vështërim mbi të shkuarën e popujve të ndryshmë, do të gjejmë se shpirti i pastër, karakteri i fortë dhe më në fund e famëshmja dhe e domosdoshmja gjë që e kanë quajtur “dinamizmë” ka qënë në çdo kohë pronjë eskluzive e moshës së re. Këtë e urdhërojnë ligjët imperativë të natyrës. Vetëm shpirtrat vullkanikë i kanë sjellë vëndit të tyre lumturinë dhe kanë patur refleksin e tyre madhështor në tërë botën e qytetëruar.
E mira e Kombit pra, urdhëron që neve të lëvizim prej vendi, të bëjmë këtë ndryshim që ka të bëjë me fatin e së ardhmes sonë Kombëtare.
Duhet të hjekim nga mesi ynë gjithë çka është e plakur, e vjetër, e kalbur, e ndryshkur. Mjafton pakë guxim dhe vullnet për të përmbaruar një të tillë punë.
Dhe neve shqiptarëve të rinj, që nuk na ka munguar kurrë ndjenja e sakrificës, nuk do të rrimë besoj duar-lidhur përpara një sëmundje kronike që një grup i vogël padashas, po na përhap dita ditës në nervat tona, duke na dhënë mbasandaj veset e korupsionit e të pesimizmit që janë çkatrimi ynë dhe i atyre që vijnë mbas neve. / Rilindja e Arbnisë, 3 tetor 1930/