Raporti, Banka Botërore: Mbi 41% e shqiptarëve do të zhyten në varfëri!

Banka Botërore, në raportin e saj të fundit të Rishikimit Ekonomik të vjeshtës për Europën dhe Azinë Qendrore, evidenton në seksionin për Shqipërinë, se kriza po shton varfërinë, kryesisht nëpërmjet rritjes së papunësisë.

Sipas vlerësimeve të bankës, pavarësisht masave që janë marrë, varfëria e moderuar (përqindja e popullsisë që jeton me më pak se 5.5 dollarë për person në ditë, të vlerësuara sipas barazisë së fuqisë blerëse, që eliminon diferencat e çmimeve mes vendeve) pritet të rritet me rreth 5 pikë përqindjeje. Aktualisht, ky tregues sipas tabelave të Bankës është 35.6%. Pas krizës, rreth 41.5% e popullsisë do të jetojë me më pak se 5.5 dollarë në ditë (sipas barazisë së fuqisë blerëse).

Sipas raportit, mbyllja e bizneseve, operacionet e zvogëluara dhe ndërprerjet në zinxhirët e furnizimit dëmtuan prodhimin. Sektori i turizmit, një faktor kyç i rritjes, ka qenë shumë i prekur. Konsumi dhe vendimet për investime janë vonuar.

Si rezultat, PBB-ja e Shqipërisë pritet të kontraktohet/tkurret me 8.4% në vitin 2020, thotë banka.

Ngadalësimi në sektorët intensivë të fuqisë punëtore ka rritur papunësinë në 11.9% në tremujorin e dytë, nga 11.5% në tremujorin e dytë të vitit të kaluar.

Autoritetet shqiptare prezantuan  subvencionim të pagave, rritën shpenzimet shoqërore, miratuan një moratorium të përkohshëm në instalimin e huasë dhe ofruan garanci sovrane kredie për të lehtësuar pagesat e pagave dhe kapitalit qarkullues, por pavarësisht këtyre masave, varfëria pritet të rritet.

Ende, shumë punonjës dhe sipërmarrës informalë përballen me një stres të rëndë ekonomik.

Nëse pandemia do të zgjatet më tej në kohë dhe zgjidhja që pritet nga vaksina do të vonohet, kjo mund të kërkojë masa të reja të distancimit social dhe kufizimit të aktivitetit ekonomik. Të tilla masa do të kishin ndikim direkt në rimëkëmbjen e sektorit të shërbimeve dhe të industrisë përpunuese, duke çuar të tjera biznese drejt falimentimit dhe duke e vonuar procesin e shëndoshjes së punësimit në ekonomi. Forma e kurbës së përtëritjes ekonomike, sipas Bankës Botërore, do të ndikohet shumë nga normalizimi i ekonomisë botërore.

Rritja u ngadalësua në 2.2 % në vitin 2019, pasi një thatësirë preku prodhimin e hidrocentraleve dhe një tërmet shkatërrues goditi Shqipërinë në nëntor të vitit 2019. Ndërsa vendi fillojë fazën e rindërtimit, pandemia e koronavirusit detyrojë mbylljen e sektorëve kyç të ekonomisë.

Deficiti i llogarisë rrjedhëse pritet të rritet me rreth 11.9 % të PBB-së në vitin 2020.

Ulja e fluksit të turistëve, rënia e porosive të përpunimit të tekstilit, si dhe çmimet e ulëta të naftës pritet të shkaktojnë një rënie të eksporteve me 37%.

Pozicioni fiskal i Shqipërisë pritet të përkeqësohet në 2020 pasi deficiti pritet të jetë 8.5% e PBB-së gjatë këtij viti.

Parashikimi për rritjen ekonomike të Shqipërisë zbret në -8.4%

Banka Botërore ka ulur ndjeshëm parashikimin për rritjen ekonomike të Shqipërisë për këtë vit, si rrjedhojë e pasojave më të forta të pandemisë, sesa pritej. Sipas  Rishikimit Ekonomik të vjeshtës për Europën dhe Azinë Qendrore, ekonomia shqiptare pritet të shënojë një rënie prej -8.4% në vitin 2020, nga -5% që ishte parashikimi i mëparshëm.

Konsumi privat pritet të bjerë me 8%, ndërsa eksportet e mallrave dhe shërbimeve parashikohen të tkurren me 37% këtë vit, sipas tabelave të Bankës Botërore.

Më herët, ishte Fondi Monetar Ndërkombëtar që rishikoi në ulje vlerësimin ekonomik për 2020-n, nga -5% në -7.5%, ndërsa Banka Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim ka mbajtur pritshmërinë prej -9% për Shqipërinë, por uli ndjeshëm parashikimin për një rimëkëmbje të shpejtë në 2021, në vetëm 4.5%, nga 12% që e kishte më parë.

Edhe Banka Botërore, në raportin e saj të fundit, vlerëson se rimëkëmbja do të jetë e ngadaltë, me 5% vitin e ardhshëm dhe 3.9% në 2022.

“Duke supozuar vënien nën kontroll të pandemisë deri në fund të vitit 2020, PBB parashikohet të rimëkëmbet me 5% në 2021 ndërsa eksportet, konsumi dhe investimet do të rikuperohen pjesërisht. Rindërtimi i mëtejshëm nga tërmeti duhet gjithashtu të nxisë rritjen, në përputhje me përvojën nga katastrofa të ngjashme në ekonomitë në zhvillim. Nën këtë skenar bazë të rikuperimit, ekonomia do të ishte akoma 10.7% më e vogël se sa në projeksionin e Bankës Botërore para-COVID-19 për 2021.

Në vitet në vijim, konsumi privat do të luajë një rol gjithnjë e më të rëndësishëm në rritje. Investimet private dhe publike do të kontribuojnë gjithashtu në rritje nëse qeveria vazhdon të zbatojë reformat për të përmirësuar mjedisin e biznesit dhe investon në infrastrukturë. Në nivelin sektorial, shërbimet, të udhëhequra nga turizmi dhe ndërtimi pritet të jenë faktorët kryesorë të rritjes. Deficiti i llogarisë korente pritet të ulet në 11% të PBB-së në 2021 dhe të ulet më tej në 8% në përputhje me tendencat e para krizës, të nxitura nga përmirësimet e parashikuara në bilancin tregtar. Eksportet e shërbimeve, përfshirë turizmin dhe zgjerimi i bizneseve duhet të ngushtojnë deficitin tregtar për një periudhë afatmesme.

Rritja e importit do të jetë e lartë në 12.8% në 2021, teksa investimet në infrastrukturë përshpejtohen. Flukset hyrëse të IHD-ve, përfshirë turizmin, energjinë dhe prodhimin janë parashikuar të financojnë pjesën më të madhe të deficitit të llogarisë korente. Me rritjen e aktivitetit ekonomik, të ardhurat parashikohet të rikuperohen në 27.6% të PBB-së deri në 2022-2025. Borxhi publik i Shqipërisë parashikohet të bjerë gradualisht për një periudhë afatmesme, në përputhje me angazhimin e autoriteteve për forcimin e qëndrueshmërisë fiskale. Perspektiva e punësimit varet kryesisht nga rimëkëmbja e sektorëve të shërbimeve dhe shumat e investuara në rindërtim.

Sfidat, borxhi i lartë pengon investimet

Sipas raportit, sektorë kyç të ekonomisë, si turizmi apo industria përpunuese, po vuajnë pasojat e recesionit në Bashkimit Europian, që është partneri kryesor tregtar i vendit dhe burimi kryesor i Investimeve të Huaja Direkte, por edhe nga kufizimet e udhëtimeve dhe masat e distancimit social.

Ekonomia shqiptare mori një shtysë pozitive nga projektet e mëdha të investimeve në energjetikë, me një rritje mesatare të Prodhimit të Brendshëm Bruto 3.4% në periudhën 2015-2018. Por, Banka Botërore nënvizon se ekonomia ngelet e brishtë ndaj rënies së kërkesës së jashtme, por edhe ndaj katastrofave natyrore, si tërmeti i nëntorit 2019.

Ndërmarrjet e Vogla dhe të Mesme përfaqësojnë mbi 90% të sipërmarrjeve private, klima e biznesit është problematike, aksesi në financim është i kufizuar, ndërsa tregjet kanë shkallë të ulët integrimi dhe mungesë sofistikimi të produkteve. Shkalla e ulët e grumbullimit të të ardhurave fiskale dhe borxhi i lartë publik i kanë ngushtuar ndjeshëm hapësirat fiskale që do të mundësonin përmirësimin e infrastrukturës dhe investimin në kapital njerëzor.

Një nga të paktët faktorë optimizmi është gjendja e mirë e sektorit bankar, që ngelet likuid dhe i mirëkapitalizuar, pavarësisht ndikimit të parë të pandemisë. Megjithatë, pasiguria e lartë për përtëritjen e ekonomisë dhe numri në rritje i huamarrësve të prekur nga kriza ka krijuar rreziqe në rritje për bankat.

Projeksionet për ecurinë ekonomisë së vendit këtë vit janë të zymta. Pak ditë më parë, edhe Banka Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim konfirmoi parashikimin për rënie të PBB-së me 9% për vitin 2020. Të dhënat e INSTAT treguan se për tremujorin e dytë të vitit, që shënoi edhe pikun e ndikimit të pandemisë, ekonomia shqiptare u tkurr me 10.23%. Ekonomia shqiptare është në rënie prej tre tremujorësh radhazi, pas goditjes së njëpasnjëshme që pësoi fillimisht nga tërmeti e më pas nga Covid-19, të theksuara edhe më tej nga cikli në rënie i projekteve të mëdha të Investimeve të Huaja Direkte.

Ekonomitë në zhvillim do të bien 4.4%

Ekonomitë e reja dhe në zhvillim të rajonit të Euopës dhe Azisë Qendrore pritet të tkurren me 4,4% këtë vit, recesioni më i rëndë pas krizës botërore financiare të vitit 2008, tha banka në raport. Tkurrja ekonomike e shkaktuar nga pandemia pritet të zhysë në varfëri deri 6 milionë njerëz në të gjitha vendet e rajonit. Raporti i Përditësimit Ekonomik të Bankës Botërore për rajonin e Europës dhe Azisë Qendrore përvijon sfidat më të cilat po ndeshen njerëzit dhe thekson hapat që duhet të ndërmarrin politikëbërësit për të mbrojtur jetën dhe mirëqenien e njerëzve./Monitor/