Rritet borxhi i jashtëm, nga dy huatë e qeverisë për COVID-19 dhe turizmin

Borxhi i jashtëm bruto i vendi shënoi një tjetër rritje në tremujorin e parë të këtij viti, duke reflektuar dy kredi që janë marrë nga qeveria, atë të Komisionit Europian për përballimin e situatës së Covid dhe për zhvillimin e turizmit.

Sipas Bankës së Shqipërisë, në fund të marsit 2021, Borxhi i Jashtëm Bruto (BJB) i Shqipërisë arriti në 8,852 milionë euro, 3% më i lartë nga niveli në fundvitin 2020, kryesisht pasojë e zgjerimit të borxhit të jashtëm publik, i cili përfshin huamarrjen me jashtë drejtpërdrejt nga Ministria e Financave dhe Ekonomisë (MFE) dhe qeveritë lokale, huamarrjen me jashtë të garantuar nga MFE dhe qeveritë lokale, huatë e marra nga MFE në përputhje me marrëveshjen e FMN-së, si dhe letrat me vlerë të qeverisë të blera nga jorezidentët -të llogaritur me vlerën nominale.

Borxhi i Jashtëm Bruto në raport me PBB u rrit nga 65.8% në 67.3%. Në rritjen e tepricës së BJB-së kontribuuan kryesisht transaksionet neto me vlerë 213.1 milionë euro. Ndryshimet në kursin e këmbimit të valutave gjithashtu patën një kontribut të rëndësishëm pozitiv prej 80.5 milionë eurosh, si dhe ndryshime të tjera nga riklasifikimi u vlerësuan në 3.7 milionë euro. Zhvillimet kryesore, gjatë tremujorit, i përkasin rritjes së detyrimeve të Qeverisë së Përgjithshme me dy linja të reja krediti: IBRD (80 milionë USD) dhe EC/EU (90 milionë EUR), përkatësisht për zhvillimin e turizmit dhe përballimin e situatës së Covid-19.

Sipas Bankës së Shqipërisë, kreditorët publikë mbajnë pjesën më të madhe (39%) të tepricës së borxhit të jashtëm afatgjatë. Zotërimet e bankave të huaja në Eurobondin qeveritar shënojnë rreth 11% të BJB-së afatgjatë. Kreditorët privatë kanë ruajtur të njëjtat nivele në aktivitetin huadhënës dhe në fund të muajit mars 2021 mbajnë rreth 12% të tepricës së BJB-së në maturitetin afatgjatë. Detyrimi afatgjatë mes kompanive të lidhura në një marrëdhënie investimi direkt , ruan një nivel prej rreth 16% të totalit të borxhit të jashtëm dhe në fund të marsit 2021 shënon 1,403 milionë euro.

Pjesa e borxhit të jashtëm me maturitet më të gjatë se 5 vjet kalon dukshëm borxhin me maturitet nga 1 dhe 5 vjet . Në maturitetin 1-5 vjet dominon borxhi privat, ndërsa në atë mbi 5 vjet dominon borxhi publik.

Qeveria e Përgjithshme zotëron rreth 48% të totalit të Borxhit të Jashtëm Bruto të Shqipërisë. Pjesa tjetër është e shpërndarë midis Sektorëve të tjerë (35%), Sistemit Bankar (16%) dhe Autoritetit monetar (1%). Sektori i Qeverisë së Përgjithshme mban peshën kryesore në stokun e BJB-së.

Në fund të muajit mars 2021, detyrimet e Qeverisë së Përgjithshme vlerësohen në 4,292 milionë  euro  dhe  prezantohen  vetëm  në  instrumente  afatgjatë,  të  tilla  si  hua, obligacione dhe dëftesa.

Referuar fundvitit 2020, teprica e borxhit të jashtëm të Qeverisë së Përgjithshme vlerësohet e rritur me rreth 181 milionë euro.

Gjatë tremujorit, ndryshimi në detyrimet e borxhit në formën e huave afatgjata dhe ato në formën e obligacioneve vlerësohet përkatësisht +200 milionë euro dhe –19 milionë euro, vlerëson Banka e Shqipërisë./Monitor/