SHBA nuk ofrojnë mjete të pakufizuara për qëllime jorealiste!

nga Christopher Landau*

Në emër të Presidentit Trump dhe Sekretarit Rubio, dua të falënderoj Guvernatorin DeWine dhe Kongresmenin Turner për mikpritjen e tyre. Gjithashtu, dua të falënderoj të gjithë personalitetet e mbledhura këtu që kanë udhëtuar nga e gjithë bota, veçanërisht nga Europa dhe Ballkani. Kam kënaqësinë t’ju mirëpres në vendin tonë dhe jam i nderuar që ju kemi këtu sot.

Jemi mbledhur në një vend shumë të veçantë në një kohë shumë të veçantë. Dayton, Ohio, është shtëpia e vëllezërve Wright, Wilbur dhe Orville, të cilët ëndërruan për aeroplanët me motor dhe e bënë atë ëndërr realitet në një ditë dhjetori të vitit 1903 në Kitty Hawk të Karolinës së Veriut. Më mahnit gjithmonë fakti që ky fluturim i parë me motor ndodhi vetëm 60 vjet para se të lindja unë, kur gjyshi im ishte tashmë 20 vjeç. Raca njerëzore ka bërë një rrugë të gjatë në një çast historik, për të mirë dhe për të keq.

Gjithashtu, jemi këtu në një kohë të veçantë, 30 vjet pasi Negociatat e Paqes për Bosnjen u zhvilluan në këtë qytet. Për individët ose për kombet, ekzistojnë pak përpjekje më fisnike se sa kërkimi i paqes për veten ose për të tjerët, dhe padyshim kërkimi dhe përkrahja e paqes është qëllimi i diplomacisë, që është edhe puna ime. Pra, nderojmë ata që u mblodhën në këtë vend 30 vjet më parë për të arritur marrëveshjet e paqes.

A do të thotë kjo që ato marrëveshje paqeje janë të përsosura? Sigurisht që jo.

Shumica e marrëveshjeve të paqes përfaqësojnë një përpjekje për kompromis. Kompromisi shpesh nuk është i bukur – askush nuk merr 100 për qind të asaj që dëshiron, por është më mirë se asgjë fare. Marrëveshjet e Dayton-it të tridhjetë viteve më parë u përshëndetën si “heroike dhe historike” dhe në fakt ato e ndaluan gjakderdhjen civile. Por, që nga fillimi, SHBA-ja e përmblodhi qëllimin e saj si një marrëveshje që ishte, citoj, “e qartë”, “e kufizuar” dhe “e arritshme”, mbyll citimin.

Kjo modesti e mjeteve dhe qëllimeve është tërheqëse. Jam këtu sot jo për t’ju mbajtur leksion, por për të dëgjuar nga ata prej jush që vijnë nga Bosnja dhe rajoni. Ne në Administratën Trump jemi të gatshëm të ofrojmë ndërmjetësimin tonë për të përmirësuar kushtet, por vetëm nëse përfshirja jonë është e kërkuar dhe e pranuar.

E di që kjo nuk ka qenë gjithmonë fryma me të cilën zyrtarët amerikanë i janë qasur politikës së jashtme. Por, në këtë drejtim, si në shumë të tjerë, Administrata Trump është e gatshme të provojë një qasje të ndryshme dhe jam krenar të përfaqësoj këtë mendim të ri.

Në fakt, vetë prejardhja ime më përgatiti në mënyrë të përsosur për të përfaqësuar këtë mendim të ri. Im atë ishte një diplomat karriere i SHBA. Unë kam lindur në Madrid, Spanjë, ndërsa ai shërbente në Ambasadën e SHBA atje, dhe u rrita në disa vende të Amerikës së Jugut ku ai shërbeu si Ambasador i SHBA. Pra, ndërkohë që kam qenë amerikan që nga momenti i lindjes, jam mësuar t’i shoh Shtetet e Bashkuara dhe botën me sytë e të tjerëve. Respektoj dhe pres pikëpamje të ndryshme dhe e pranoj se jo të gjithë janë ose duan të jenë saktësisht si unë ose si bashkëkombësit e mi amerikanë. Ne mund të duam dhe të jemi krenarë për vendin tonë, ndërsa njohim larminë e madhe të të gjithë popujve të tokës.

Presidenti Trump e përmendi këtë temë javën e kaluar në fjalimin e tij të rëndësishëm për politikën e jashtme në Riad. Ai pranoi katastrofën e përpjekjeve të ShBA-së për ndërtimin e kombeve në mbarë botën në dekadat e fundit dhe dënoi arrogancën e atyre që zbresin nga avionët në vende të huaja dhe mendojnë se kanë të gjitha përgjigjet.

Çfarë do të thotë kjo për Bosnje Hercegovinën? Do të thotë që jemi të gatshëm të dëgjojmë dhe të punojmë me të gjitha palët e prekura. Marrëveshjet duhet të jenë të forta për t’u mbajtur; por ju duhet të jeni elastikë për t’u përshtatur me kohët që ndryshojnë.

Më lejoni të jem i qartë: Shtetet e Bashkuara nuk po ofrojnë mjete të pakufizuara për qëllime të papërcaktuara, të pasigurta ose jorealiste. Kjo pikë themelore humbet nga shumë avokatë për ribërjen e shoqërive të huaja sipas linjave utopike. Ne nuk jemi të interesuar të imponojmë një vizion të një shoqërie që pasqyron parapëlqimet e burokratëve të largët dhe aktivistëve të ngurtë.

Shtetet e Bashkuara mund të jenë një partner i gatshëm me kapital të konsiderueshëm politik. Mund të punojmë shumë; por do të punojmë vetëm me ata që janë të përkushtuar ndaj një realizmi praktik për vendet e tyre. Ne i refuzojmë të dy ekstremet e papranueshme të dëshirës për një transformim të jashtëzakonshëm, nga njëra anë, ose të rishikimit të ankesave të lashta, nga ana tjetër.

Politika e pafundme dhe e zgjeruar, pa kufizim dhe përulësi historike, bëhet një armik i strategjisë dhe i shtetndërtimit kushtetues. Ky nuk është qëllimi ynë, funksioni ynë, apo misioni ynë.

Njerëzit dhe shoqëritë janë të qëndrueshme, por duhet të zgjedhin të jenë të qëndrueshme. Dhe këtu nuk po flas thjesht për udhëheqësit, por për popujt.

Qëndrueshmëria dhe elasticiteti janë të vështira për t’u balancuar. Marrëveshjet e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve, si elastike edhe të qëndrueshme, kërkojnë pëlqimin dhe konsensusin e të gjitha palëve në terren; ato duhet të pasqyrojnë kushtet dhe realitetet rajonale në vend që thjesht të idealizohen dhe të jenë imponime abstrakte nga lart ose nga larg.

Kur kombësi dhe sisteme vlerash të ndryshme ekzistojnë krah për krah, paqja nuk varet nga një fitore ushtarake, e cila thjesht përgatit skenën për një ndeshje të re, por nga kompromiset që lejojnë të gjitha palët të jetojnë së bashku.

Paqja dhe zhvillimi përcaktohen nga qeniet njerëzore që duhet të jetojnë me pasojat dhe jo nga avokatët, akademikët ose organizatat kërkimore dhe analizuese (think tank).

Kështu që mendoj se mund të themi që marrëveshja e Daytonit ishte një sukses pa thënë që marrëveshjet janë të përsosura në teori ose në praktikë. Jam këtu për të shprehur gatishmërinë e Administratës Trump për të dëgjuar dhe për të luajtur një rol konstruktiv për të gjitha palët.

Në përfundim, për popullin e Bosnje Hercegovinës dhe fqinjët e saj, ne iu shtrijmë dorën e miqësisë dhe të gatishmërisë për të ndihmuar. Dhe për ju të gjithë, e vlerësoj kohën dhe vëmendjen tuaj. 

*Fjala e Zv/Sekretarit të Shtetit në Asamblenë Parlamentare të NATO-s