Si u mbajt mesha e parë në Shkodër!

Më 11 nëntor 1990 qyteti i Shkodrës, do të mposhtë frikën e rrezikun e komunizmit. Pas 23 vjetësh do të rihapeshin objektet e kultit për të zhvilluar ritualet përkatëse fillimisht për besimtarët e krishterë e pas 5 ditësh edhe për muslimanët. Automatikë e mitralozë ishin vendosur kudo rreth asaj zone ku do të mbahej mesha ngasigurimi i kohës. Të 50 mijë personat që morën pjesë asnjë prej tyre nuk e kishte jetën e sigurtë.
 Frika se mund të kishte trazira ishte e madhe. Dom Gjergj Simoni në moshën 81 vjeçare tregon disa ngjarje të pazbardhura ende që çuan deri në kremtimin e meshës solemne në Rrmaj. “Duhet ditur një gjë, mbarë një popull ka vuajtur. Këto vuajtje i kanë bërë nganjëherë të dalin nga vetvetja pra me humb edhe arsyen. Një javë përpara se t’u thote mesha e parë e 4 nëntorit 1990, në universitetin Luigj Gurakuqi kishte ardh kryeministri i atëhershëm Adil Çarçani. Duke biseduar me ato universitarët dhe profesorat e kishte lëshu një fjalë që në popull u duk çudi se mund të  hapen edhe kishat. Ato ditë, pas kësaj që u përhap edhe në popull kanë shkuar disa të rinj tek dom Simon Jubani. I kanë thënë a e kremtojmë një meshë tek varrezat?! Dom Simoni i ka thënë po.

I guximshëm, i papritueshëm ka qenë gati për të bërë këtë veprim.  Ashtu shpejt e shpejt, kanë improvizuar një tavolinë e një altar bashkë me gjërat e tjera që kanë qenë të nevojshme për të mbajtur meshë. Arritën që ta mbanin meshën e 4 nëntorit dhe thonë se kanë marrë pjesë jo më shumë se 300-400 vetë. U hap fjala në Shkodër se edhe me 11 nëntor do të kremtohet meshë tek varrezat e Rrmajit.  Populli i entuziazmuar nga kjo jo vetëm mbushi vendet e shenjta te varrezat por edhe përmbi mure e kudo në rrugë shumë njerëz erdhën. Prej qytetit po se po por edhe nga fshatrat, jo vetëm të krishterë por edhe musliman”.
 
Meshtarët në hetuesinë e kohës

“Unë jam dëshmitar okular se i kam ndjekur të gjitha këto ngjarje dhe duke shkuar tek varrezat aty në afërsi ku sot është rruga Lin Delia mbi tarraca kam parë ngado automatikë e mitralozë. Po ashtu gjatë javës nga data 4 deri me 11, sigurimi ka thirrur shumë meshtarë të dalun prej burgjeve. Thirrën Padër Aleks Bashlin, Leon Kabashin, Gjergj Vatën e tjerë e tjerë. Ndër to, ka qenë edhe vëllai im monsinjor Zef Simoni që e kam shoqëruar deri në hetuesi tek ish-dega. Unë e kam shoqëruar dhe kam qëndruar jashtë duke e pritur për nja 2 orë.

Kur doli nga ish-dega e shoqëron deri jashtë një ish-hetues i cili kishte shtëpinë afër nesh në një apartament. Ky ish-hetuesi nis e bisedon për meshën që pritej të kremtohej se mos të ndodhin turbullira.  Nuk kanë si me ndodh turbullira i them unë sepse në kishë nuk është vrarë kush ndonjëherë. Nëse ju i trazoni ato të rinjtë atëherë mundet me ndodh ndonjë problem por nëse ju i lini të qetë gjithçka ka për të shkuar përsmarit. Në të vërtetë ashtu ndodhi.  Kërkush nuk i ngacmoi. Gjatë meshës dhe pas meshës unë kam parë njerëz duke qarë me lot në sy”.
 
Dom Simon Jubani në shtëpinë e dom Zef Simonit!

“Dom Simon Jubani mbajti pretkun (fjalimin). Gjatë kësaj jave dom Simoni ka ardhur në shtëpinë tonë sepse kishte përgatitur pretkun dhe kishte dëshirë që ta shikonte vëllai im i cili ishte edhe shkrimtar. Mesa më ka treguar i ka pëlqyer pretku i dom Simon Jubanit me rastin e asaj dite historike për mbarë Kishën e mbarë Shqipërinë. Kanë ardhur shumë kamera të huaja për të filmuar të gjithë atë ngjarje. Është një fakt interesant. Në televizionet e huaja ngjarjet historike tonat që ata i kanë nuk i japin ose i japin krejt si i themi ne me cik, sa me thënë ashtu përshit. E pra komunizmi në Shqipëri ka qenë më i tmerrshëm se kudo në botë. I pari vend ateist në botë me një muze e me kushtetutë.

E tani çka t’i themi këtij populli i cili sot ajo mosha 22-23 vjeçare nuk don me kujtu se çfarë kanë vuajtur baballarët apo të afërmit e tyre, është një tmerr. Prandaj edhe Papa Gjon Pali II kur erdhi në 1993 në Shqipëri e shugoroi katër Ipeshkvi në balkonin e arqipeshkvisë tha se nëse ju do të harroni të kaluarën përsëri do të ktheheni ku keni qenë. Vërtetë kemi liri besimit të plotë por mungojnë shumë liri të tjera ose mungojnë ata që nuk duhej të ishin sepse ne kemi qenë një popull i virgjër e tash jemi zhvirgjëruar. Prandaj duhet me lut Zotin shumë që me na e shndrit mendjen për me qenë njerëz si e kërkon Zoti edhe e drejta edhe ndërgjegja”.
 
Takimi me Nën Terezën dhe hapja e Kishës së Madhe në Shkodër

“Ishte pa u hapur Kisha e Madhe pak pas meshës në varrezat e Rrmajit dhe marr vesh se kishte ardhur Nënë Tereza në Tiranë. I them vëllaut dua të iki ta takoj se ka ardhur Nënë Tereza. Më thotë motra këtu në shtëpi, është turbullim i madh more ku do të shkosh?! I them që e kam vendosur të shkoj e ta shoh Nënë Terezën se e gjithë bota po flet për të. E kam shkuar tek padër Zef Pllumi, ishte tek famullia në Tiranë. Përshëndetemi me njëri-tjetrin dhe gjej një burrë në këmbë që nuk e njihja. Rruga ku ishte Kisha ishte e mbushur plot me njerëz. I them padër Zef Pllumit si i bëhet për të takuar Nënë Terezen?! Po më thotë menjëherë. Ai burri që ishte në këmbë, ishte civil e unë nuk e dija se ai kishte qenë prift.

Dom Gjergji i thotë atij sepse Gjergj Gjergji quhej dhe ishte kapelani i Nënë Terezës sepse kishin hapur një kuvend aty afër. Dom Gjergjit i thotë padër Zef Pllumi çoje tek Nënë Tereza që të takohet me të se edhe dy muaj ky shugurohet meshtar ashtu sikur ne. Kështu më çoi dhe kam ndenjur dy orë me Nën Terezën dhe dom Gjergji bënte përkthimin në gjuhën serbo-kroatishte. I them Nënë Terezës duke i përshkruar pak a shumë gjendjen në Shkodër dhe i them se të rinjtë dojnë me hap Kishën e Madhe si me forcë. Jo më thotë, do të vij unë në Shkodër dhe do të hapet pastaj Kisha e Madhe. Kështu kam shkuar unë bashkë me padër Aleksin e shumë të tjerë që kishin qenë në Tiranë tek Terezina Marubi që ka qenë kryetare e komitetit ekzekutiv në Shkodër.

Nënë Tereza ka biseduar në sytë e të gjithëve me të dhe kështu është hapur Kisha e Madhe në Shkodër. Meshën e parë e ka kremtuar vëllai im Zef Simoni te një altar i improvizuar se ishte akoma pallat sporti Kisha. Kanë gjetur një figurë të Zojës së Shkodrës që më duket e kanë marrë tek muzeu ateist dhe Nënë Tereza ka hypur tek altari dhe me rrozare në dorë ka thënë kështu: unë nuk po ju lë një pasuri por po ju lë dy motra (derdh lot) për t’ju shërbyer të varfërve. E unë kur jam shuguruar për një vit rresht me porosi të saj sepse më ka thënë: dom Gjergji me thanë meshën këtu për çdo ditë.  Kështu kam thanë meshën çdo ditë për një vit rresht ashtu siç Nënë Tereza më la porosi. Nuk ka mundur me marrë pjesë në shugurimin tim sepse ishte në një mission dhe pas 3-4 ditësh ka ardhur e ka marrë pjesë në meshën time e m’i ka puthur të dyja duart. Kështu kanë nisur të hapen kishat e të mbahen meshat gjithmonë me priftën të dalur nga burgjet e komunizmit. Frikë nuk kishim sepse të jep Zoti guxim”.

Kremtimi i meshës tek Rrmaj e hapja e Kishave e Xhamive në Shkodër fillimisht pas 23 viteve e më pas në qytetet e tjera të Shqipërisë ishte hapi i parë drejt Perëndimit. 11 nëntori i 1990-ës mbetet një datë historike e cila edhe në atë kohë bëri jehonënë të gjithë botën. Mbi 70 kamera të huaja ishin të pranishme e me dhjetra gazetarë të huaj që përcollën në botë perëndimore se Shkodra është qyteti në të cilin feja e besimi në Zotin u rikthye. Një e drejtë kjo e mohuar nga regjimi i egër monist. E sot pas 24 viteve nga ajo ditë historike nga dëshmitarët okular që kanë mbetur gjallë janë vetëm dom Gjergj Simoni e Ernest Troshani sepse të tjerët janë ndarë nga jeta duke na lënë pas kujtimet e veprat e tyre për të cilat jemi krenar./8 Dhjetor 2014, Shqiptarja, Votra/