Sulmet kibernetike shkaktojnë pasoja të rënda, Rama: Arritëm të shmangim zhdukjen tërësore të të dhënave!
Sulmi kibernetik ndaj Shqipërisë nga Irani ishte pjesë e bisedave në Forumin Ekonomik Botëror në Davos, pjesë e panelit të të cilit ishte dhe kryeministri Edi Rama.
Në fjalën e tij, Rama tha se edhe pse vendi nuk ka një siguri të fjalës së fundit, u arrit që të shmanget zhdukja tërësore e të dhënave.
“Ne ia dolëm që për 6-7 vitet e fundit të ishim një vend me 95% të shërbimeve të veta publike tërësisht në internet. Nuk ka më nevojë që të kontaktosh zyrat, burokracinë e kështu me radhë. Kjo na ka ndihmuar shumë dhe po e zhvillojmë çdo ditë.
Në të njëjtën kohë na ka ekspozuar shumë. Vitin e kaluar u sulmuam nga Irani në mënyrë të rëndë. Sigurisht bëmë më shumë vëmendjen në çdo hap, një hetim të tërësishëm të ndihmuar nga Microsoft, ekipi i FBI dhe ekspertë të tjerë para se të dilnim me këtë akuzë të bazuar në fakte, dhe ende jemi të sulmuar, praktikisht ditë pas dite.
Bekimi i teknologjisë na ktheu të shohim anën tjetër që është mallkimi i teknologjisë. Edhe pse nuk kemi një siguri kibernetike të fjalës së fundit, arritëm që të shmangnim zhdukjen tërësore të sistemeve që kishim dhe praktikisht shmangëm humbjen e të dhënave, çka ishte synimi i sulmit. Nëse krimi kibernetik do ishte shtet, do të ishte ekonomia e tretë më e madhe e botës pas SHBA dhe Kinës”.
Të ftuarit e tjerë në panel treguan eksperiencat e tyre me sulmet kibernetike.
James Harding, themeluesi i “Tortoise” u shpreh se kibernetika mund të ndikojë në qeveritë e çdo shteti.
“Ajo çfarë ndodhi në Shqipëri verën e kaluar është shembull për mënyrën se si kibernetika, gjeopolitika mund të ndikojë në qeveritë e çdo shteti”.
“Është si shtëpi. Mendon se i ke mbyllur dyert, dritaret, por sot kriminelët kibernetikë janë më të sofistikuar se kurrë, ata kanë hyrë në shtëpinë tuaj pa e ditur fare ju. Singapori ka pasur krizën e vet në vitin 2018 ku të dhënat tona të kujdesit shëndetësor u vodhën nga kriminelët e krimit kibernetik.
Nëse vërejmë përgjatë këtyre 3 viteve, konstatimet tona janë se lloji i aksidenteve kibernetike është rritur në intensitet dhe sofistikim; është vërtetë një industri shumë fitimprurëse për kriminelët kibernetikë dhe kur ka kaq shumë para të përfshira duhet të presësh që taktikat e tyre të jenë gjithnjë e më të suksesshme. Kjo do të thotë që edhe mbrojtja jonë duhet të jetë në lartësinë e situatës”, tha Josephine Teo, ministrja për Komunikim dhe Informacion në Singapor.
Sulmet kibernetike shkaktojnë pasoja të rënda jo vetëm nëpër kompanitë që synojnë, por edhe të shoqëria, tha Olyvind Eriksen, shefi ekzekutiv i një kompanie për prodhim nafte.
“Rreziku më i madh sot duke patur parasysh ‘Aker’-in që është kompania e dytë më e madhe prodhuese e naftës dhe gazit në Norvegji dhe që ka një rritje shumë të madhe të fitimeve, të prodhimit të energjisë dhe që operon në të gjitha industritë është se sulmuesit jo vetëm mund të mbyllin operacionet tona por mund t’i marrin nën kontroll dhe kjo mund të ketë pasoja shumë të mëdha të sigurisë, pasoja mjedisore dhe pasoja të stërmëdha financiare jo vetëm te kompania ime, port e partnerët, furnitorët dhe shoqëria në përgjithësi”.
Gjatë vitit 2022 Shqipëri pati disa sulme kibernetike. Në korrik u sulmuan portalet shtetërore të shërbimeve online, të cilat nuk funksionuan për disa ditë.
Pas hetimeve u konstatua që sulmet vinin nga Irani, gjë që bëri të ndërpriten menjëherë marrëdhëniet diplomatike më këtë vend. Ndërsa në muajin shtator u sulmua sistemi TIMS, që Ky paralizoi për disa orë pikat e kalimit kufitar të të gjithë vendit./Monitor/
