Të rinjtë nga Kosova largohen masivisht drejt Gjermanisë: Nuk do të kthehem kurrë!

Mijëra të rinj nga Kosova po bëhen gati të shkojnë të punojnë në Gjermani, së cilës i mungojnë punëtor shëndetësorë, kështu që vendi i cili 14 vite më parë shpalli pavarësinë nga Serbia mund të ngelet pa fuqi punëtore në disa sektorë.

Arbeni, 26 vjeç, fizioterapist shumëvjeçar është ulur në sedijen e fundit të autobusit që u nis nga Ferizaji, qytet ky në juglindje të Kosovës. Në celular e ka të instaluar aplikimin për mësimin e gjuhëve të huaja Duolingo dhe mëson gjermanisht deri sa po udhëton drejt fshatit të lindjes.

“Po mësoj gjermanisht sepse së shpejti do të shkoj në Shtutgart,” thotë Arbeni për Agjencinë kroate të lajmeve Hina deri sa në celular po zgjidhë detyrat e testit. Kurrë s’ka qenë në Gjermani, por sapo ju bë oferta për degën që ka, nuk është menduar fare. Gjermanisë dhe Zvicrës i mungon personeli shëndetësor kështu që Arbeni do të marrë kontratën për kohë të pacaktuar dhe shpreson se do të ngelet aty  përherë.

“Kurrë nuk do të kthehem,” thotë. Arbeni është njeri prej më shumë se 50 mijë kosovarëve që për momentin është duke pritur vizën për Gjermani, vlerësojnë analistët në Kosovë.

Si të mbijetohet

Në Prizren, qytet ky në jug të vendit, është rregulluar shetitorja buzë lumit, brigjet e të cilit lidhin urën e vjetër të gurit. Disa çifte me fëmijë shetiten aty pari, ndërsa një grup turistësh ngjitet në malore drejt mureve të kështjellës lokale. Por baret dhe restorantet janë bosh.

”Njerëzit mendojnë si të mbijetojnë,”  thotë një ekonomist lokal i cili deshti të mbetet anonim ndërsa shton:

“Çmimet kanë fluturuar në qiell prej se ka filluar lufta në Ukrainë.”

Disa të rinj punojnë kohë pas kohe në bare dhe fabrika deri sa të marrin vizën për të ikë jashtë shtetit.   

“Shumë shpejtë nuk do të ketë njerëz që të punojnë në zanate të caktuara,” thotë ekonomisti. 65 mijë kosovarë, thotë ai, po presin vizën e punës për në Gjermani. Kosova në vitin 2008 ka shpallur pavarësinë nga Serbia, e tani shqiptarët largohen nga vendi me 1.8 milionë banorë duke kërkuar punë jashtë shtetit.

“Aq shumë gjak është derdhur, dhe në fund askush nuk do të qëndroj këtu,” thotë Miroslavi 37 vjeçar në një fshat me shumicë serbe. Ai merret me programet evropiane të shkëmbimit të rinjve.

“Të rinjtë kanë arsye që ikin nga Kosova sepse politikanët me mungesë të ideve për zgjidhjen e çështjeve ekonomike dhe rritjen e standardit, shfrytëzojnë hapësirën mediatike për përplasje dhe kthim në të shkuarën,” thotë. Si arsye të ikjes së të rinjve thekson “pagat e ulëta në sektorin privat, kushtet e vështira të punës, punë pa kontratë, pa leje të zakonshme dhe politikës së keqe të sigurisë.

Mjeku jashtë shtetit

Prizreni është vetëm njëri nga vendet ku kohëve të fundit kanë ardhur donacione, kështu që ujësjellësi i qytetit është financuar nga Gjermania ndërsa parku i fëmijëve nga Suedia. Ekonomisti lokal, i cili ka punuar në projektet e financuara nga ndërkombëtarët, tha se shumë të huaj kompetent për realizimin e projekteve ishin të korruptuar.

“Shumë para kanë marrë për vete si rroga të larta dhe facilitete tjera në vend, se sa ti shpenzojnë ato para për atë që ishin dedikuar,” thotë ai. Nga Prizreni, qyteti i dytë për nga madhësia, autobusët nga ora 6 e mëngjesit i çojnë punëtorët në kryeqytet, Prishtinë. Aty është zyra e ministrit të administratës lokale, Elbert Krasniqi.

“Ne si qeveri,natyrisht, vëzhgojmë situatën. Drejtojmë politikat nga e ardhmja në mënyrë që t’ju ofrojmë të rinjve mjaft shërbime,” thotë ai duke shtuar:

“Por edhe në Kroaci kam parë po këtë trend të emigrimit, në rajonin e Vukovarit, prej nga njerëzit gjithashtu shkojnë në Gjermani. Ky është një proces normal, njerëzit kërkojnë kushte më të mira për jetesë.”

Kroacia është vendi i fundit që është fut në BE në vitin 2013, kur qytetarëve të saj iu hapën dyert e tregut të punës në 27 shtete. Në dhjetë vitet e fundit ka ngelur pa 400 mijë banorë, ka treguar regjistrimi i popullsisë i cili u zhvillua në muajin janar.

Miroslavi thotë se “fati për Kosovën” është se ambasada gjermane po përballet me një bllokimi të përpunimit të kërkesave për vizë pune. Thekson se nga 50 mijë kërkesa në muaj, trajtohen disa qindra prej tyre. 

“Shumë qytetar kurohen jashtë Kosovës  për shkak të gjendjes së keqe në shëndetësi, dhe vetëm mund ta imagjinojmë situatën për disa vite nëse ky trend i ikjes së mjekëve në Gjermani vazhdon,” thekson ai.

Ambasada e Gjermanisë në Prishtinë në faqen e saj të internetit lut banorët që të mos vijnë pa termin të caktuar.

“Aktualisht kërkesa për termin është më e madhe se sa kapaciteti i shërbimit për viza kështu që koha e pritjes për viza të caktuara është e gjatë,” shkruan aty. Ambasada nuk u përgjigj në pyetjen se cili është aktualisht numri i kërkesave për vizë pune dhe sa miratohen në muaj.

Gjermani dhe Zvicra, vendet e preferuara

Krasniqi ka kërkuar muajin e kaluar nga Komisioni Europian, pranimin e Kosovës në Strategjinë e BE për zonën adriatiko-joniane, EUSAIR, forumi përmes të cilit dhjetë vendet që kanë dalje në detin Adriatik dhe atë të Jonit, ose ndodhen në brendësi, mund të thithin fondet e BE për projekte të përbashkëta.

Serbia, si anëtare e EUSAIR-it, ka bllokuar hyrjen e Kosovës si shtet i pavarur në këtë iniciativë, që është dhe hapi fillestar drejt anëtarësimit në BE.

“Shumë të rinj do të ishin të lumtur me jetesën në Kosovë dhe nuk do të largoheshin siç bëjnë për vite të tëra,” thotë Krasniqi.

“Dëshiroj ti përfshijë në turizëm dhe programe të ndryshme të bashkëpunimit, që të mos kenë nevojë të kërkojnë punë jashtë shtetit por ta gjejnë këtu,” shton.

Të rinjtë kërkojnë kushte më të mira  të jetesës në Kosovë pavarësinë e së cilës e kanë pranuar 22 nga 27 shtete të BE. Taulanti, studenti 18-vjeçar i stomatologjisë, verën e kaluar ishte me pushime në Trogir, Split dhe Dubrovnik. Sapo është kthyer me autobus nga Fakulteti i Tetovës në vendin e tij të lindjes, Prizren.

“Këtu nuk ka shumë raste për të rinjtë dhe të gjithë duan të shkojnë në Gjermani dhe Zvicër,” thotë ai në stacionin e autobusëve duke shtuar. “Por unë nuk dua të shkoj të punoj jashtë shtetit. Dua të qëndroj në atdhe.”