Kurrë një diktaturë si e jona…

nga Sali Berisha*

Ishte viti 1987, unë po udhëtoja nga Vjena drejt Budapestit, dhe unë gjeta në Hungari, në vendin tuaj një treg shumë të gjallë. Më impresionoi shumë.

Ne ishim, që të dy vendet nën regjimin komunist, por diferenca midis regjimit tonë diktatorial ishte i jashtëzakonshëm.

Nëse gjeja në Budapest njerëz nga Viena që vinin për pazar në markete ushqimore, këtu dyqanet ishin bosh.

Një prift kishte udhëtuar rreth botës, udhëtimin e tij në Shqipëri e përshkruante në këtë mënyrë: Kam parë edhe vende të tjera shumë të varfëra si Shqipëria. Por diferenca ishte, në Afrikë, përshembull, dyqanet e tregut ishin plot oriz. Në Shqipëri ishin bosh, dhe kjo ishte si rezultat i hiperkolektivizmit të tmerrshëm që regjimi i diktatorit Hoxha i vuri vendit.

Ishte më keq se sa Korea e Veriut sot. Sepse Korea e Veriut sot iu jep fermerëve disa copëza toke për të prodhuar diçka. Në Shqipëri nuk kishte asgjë.

Ju do të habiteni, por kur unë vendosa të kundërshtoja regjimin nuk ishte një vendim i lehtë, ishte një vendim shumë i vështirë, sepse kishte zero tolerancë për opozitë të re në Shqipëri.

Gjithësesi, unë vendosa të luftoja kundër, sepse dyanshmëria i intelektualve e shkatërroi karakterin, por gjithashtu e mbështeti edhe diktaturën.

Ju e shihni, në çdo regjim diktatorial ka një shumicë të heshtur, por kjo shumicë e heshtur, nëse e analizon atë, i jep një mbështetje shumë të fortë diktaturës me heshtjen e saj.

Dhe unë arrita hap pas hapi, veçanërisht kur Ramiz Alia, diktatori i fundit ku në fillim ne menduam se do të bëhej një Gorbaçov i vërtetë.

Faktikisht, aspak, ai mbeti i ngjitur pas regjimit të Enver Hoxhës, hiperkolektivizmit, etj.

Dhe kthehemi te pjesa kur unë vendosa të dilja kundër. Fjalimi im i parë kundërshtues ishte një apoteozë për lopën.

Në vitin 1988, Ramiz Alia vendosi në formën e jurisë së pretenduar që t’u jepte fermerëve nga 2 qingja. Një ta vrisnin per vete, dhe një t’ia kthenin kooperativës mbrapsht kur të rritej pak.

Por si një mjek dhe një specialist që isha në patologjinë fiziologjike, është një disiplinë e veçantë në mjekësi, ku bën një sintezë të fiziologjisë dhe biokimisë. Dhe unë isha shumë i përditësuar nbi proteinën minimale, e cila është për ata që studiojnë biologji e dinë që proteina minimale është sasia e aminiocideve që duhet të marrë çdo qënie njerëzore çdo ditë, në të kundërt do të konsumojnë vetveten dhe hyjnë në uri kronike.

Në më shumë se 1 milionë shqiptarë ishin në uri kronike, sepse në mënyrë absolute ata nuk i kishin siguruar këto proteina minimale, dhe nëse nuk i siguron ato, ti ngadalë do të plakesh më shumë dhe gjithashtu do të jesh objekt për sëmundjet.

Kështë që, i pari partisë vendosi që të ofrojë dy qingja, një për fermerët dhe një për ta rritur dhe për t’ia kthyer koperativës, në 10 mbledhje unë qendrova dhe fola për rëndësinë vitale rreth dhënies së lopëve fermerëve. Sa vitale ishte, dhe nisa të flisja për disa eksperimente të universitetit Johns Hopkins mbi minimumet e proteinave të bëra mbi minjtë, lepujt dhe se sa e rrezikshme është.

Pas fjalimit, diskurit tim, dy nga miqtë e mi u ngritën dhe thanë: ne bjemë dakord me Saliun. Ai ka të drejtë, ai e di këtë problem rreth proteinave në metabolizëm dhe në rëndësinë e vitalitetit. Por burri i tretë që u ngrit në këmbë tha: jo, jo unë nuk bie dakord absolutisht, sepse nëse ne e japim sot lopën, herën tjetër diçka tjetër në kthehemi pas aty ku kemi qenë.

Unë ua dhashë juvë këtë prezantim për t’u treguar se si ka qenë Shqipëria.

Ishte një vend me të paktën një diktaturë të trefishtë. Njëra ishte diktatura e shtypjes e klasave. Tjetra, e cila ishte më keq se kaq, ishte uria. Tirania e urisë. E treta ishte izolimi. Ishte një vend nën sundimin e një izolimi të tmerrshëm.

Por ky izolim influencoi çdokënd disi në mënyra të ndryshme ne psikologji. Psikologjia e njerëzve të izoluar është shumë e veçantë. Jo vetëm ata që e pëlqejnë diktaturën, por edhe ata që nuk e pëlqejnë diktaturën, asnjë që do të pretendonte një izolim total, nuk influencon. Ai influencon shumë, është një lloj diktature në vetvete.

Kështu që, të gjitha vendet e Europës Lindore ndryshuan dhe Hungaria e bëri. Por unë mendoj se Hungaria pavarësisht nga ajo që ka përjetuar nuk kishte kurrë një diktaturë si e jona, kurrë.

Vendi juaj i ndryshoi të gjitha këto, ne mbetëm.

Në 2 korrik, të rinjtë, më së shumti të rinjtë më të varfër ishin njerëz të guximshëm dhe guxuan të hynin në ambasada, siç bënë njerëzit e GDAR në vendin tuaj apo në Republikën Çeke. Ata u hodhën drejt kopshteve të ambasadave, Ata ishin e mijëra, por problemi ishte që njerëzit nuk i mbështetën ata.

*Fjala e Kryetarit të Partisë Demokratike në një takim me studentë të Universitetit “Mathias Corvinus Collegium” të në Hungarisë