Pasojat e COVID-19, Raporti: Shqipëria me brishtësi mesatare, problem turizmi dhe kujdesi shëndetësor
Banka Europiane e Investimeve, BEI, ka bërë një analizë të shteteve jashtë Bashkimit Europian lidhur me brishtësinë që ato kanë ndaj pasojave të COVID-19.
Banka ka zhvilloi një indeks të bazuar në një grup të vogël të treguesve ekonomikë për të vlerësuar ndjeshmërinë e vendeve ndaj krizës.
Indeksi mbulon vendet jashtë Bashkimit Evropian dhe ndihmon në dhënien e një ideje për rajonet që kanë nevojë për më shumë ndihmë. Vendet me të ardhura të ulëta dhe vendet në zhvillim janë shpesh shumë të prekshme kur bie një krizë.
Indeksi i Vulnerabilitetit Ekonomik ndaj COVID-19 shqyrton tre faktorë kryesorë që ndikojnë në qëndrueshmërinë e ekonomive ndaj goditjes COVID-19.
-Cilësia e kujdesit shëndetësor dhe mosha e popullsisë. Shoqëritë e vjetra dhe sistemet e kujdesit shëndetësor me funksionim të dobët shpesh i bëjnë vendet të prekshme nga ndikimet shëndetësore të pandemisë.
-Struktura e ekonomisë. Variablat përfshijnë integrimin në zinxhirët e vlerës globale, varësinë nga eksportet siç janë karburantet, metalet dhe xeherorët, të ardhurat nga turizmi dhe paratë që njerëzit i dërgojnë në vendet e tyre të origjinës.
Ekspozimi dhe aftësia për t’iu përgjigjur goditjeve. Treguesi merr në konsideratë mënyrën se si do zëvendësohen flukset e kapitalit. Ekonomitë me deficite të mëdha të llogarisë korente që nuk financohen nga investimet e huaja direkte duhet të financojnë nevojat e tyre përmes flukseve të paqëndrueshme të kapitalit, siç janë investimet e portofolit.
Këto flukse kanë rënë ndjeshëm, veçanërisht në tregjet në zhvillim dhe ato në zhvillim. Variabla të tjerë përfshijnë aftësinë e vendeve për të zbatuar politika fiskale kundërciklike, forcën e sektorit bankar dhe aftësinë e tij për të mbështetur rimëkëmbjen nga kriza.
Ky raport përshkruan tre kategori të cenueshmërisë: më e ulta, e ndërmjetme dhe më e larta.
Raporti thotë se asnjë nga vendet në Ballkanin Perëndimor ose Turqinë nuk është ndër më të prekshmit, por Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina dhe Serbia janë kategorinë e brishtësisë së ndërmjetme.
Por, Shqipëria, së bashku me Bosnjë dhe Hercegovinën dhe Malin i Zi janë në grupin më të lartë të ndjeshmërisë për rënien në turizëm, dërgesat e emigrantëve ose të dyja.
Shqipëria ka një brishtësi të lartë edhe në sistemin shëndetësor dhe demografinë, dhe në fuqinë e sistemit bankar, sipas tabelave të indeksit. Më pak e cenueshme është në zinxhirin global të vlerës dhe eksportet e produkteve. Brishtësi të moderuar vendi ka në hapësirën fiskale, remitancat dhe flukset dalëse të kapitalit.
Raporti thotë se vendet e Ballkanit Perëndimor përballen me një situatë sfiduese në sektorin e kujdesit shëndetësor. Një faktor tjetër është se popullatat e tyre kanë filluar të plaken. Bosnja dhe Hercegovina është i vetmi vend në grupin më të ekspozuar ndaj daljeve të kapitalit.
Sistemet bankare në vendet e Ballkanit Perëndimor janë më të prekshëm ndaj një krize të zgjatur, me rrezik veçanërisht të lartë në Shqipëri, Bosnje dhe Hercegovinë dhe Mal të Zi. Sidoqoftë, ka më pak të ngjarë të hyjnë në kategorinë më të lartë të rrezikut për borxhin publik./Monitor/
