Jeta e Grekëve, lufta kundër të vërtetës!

Vijimi i publikimit nga Pafrikë.al  të kaptitullit “Greqia: Dashnorja e Perëndimit, nusja e Lindjes” nga libri “Balkan Ghost” i autorit Robert Kapllan i gjen shqiptarët më konfuz si me “Çështjen Beleri”, ashtu dhe të kuptuarit të qenies greke dhe kokës së fortë shqiptare që drejton shtetin, Edi Rama, që deri dje i qëndroi stoik vendimit për ta rrënuar kryetarin e zgjedhur të Himarës, Fredi Beleri, por, jo dhe sot kur është e qartë se Greqia do të përdor veton për ta bllokuar Shqipërinë në rrugën e integrimit evropian!

Por, kjo është fatkeqësi shqiptare që vjen nga lufta për Himarën në mes të Ramës dhe Belerit, sepse shqiptarët tjerë që njohin grekët, pak të lexuar dhe jo si Kryeministri i tyre, e kishin të qartë jo vetëm nga “Balkan Ghost” se kjo do të ndodhë!

Gjithsesi, “Greqia: Dashnorja e Perëndimit, nusja e Lindjes” na mëson se grekët, Kryeministri i të cilëve është Kyriakos Mitsotakis që nuk duron dot çmenduritë e Edi Ramës, siç i durojnë shqipet e malit, e urrejnë kur i quani Grek, dhe lartësohen kur i quani Helen! Pse?!

“…E urrej shprehjen Grek. Kjo është një fjalë turke e deformuar për qenin ose skllavin. Më quani Helen…”  thonë edhe sot greket ndërsa arsyen e sqaron në detaje “Balkan Ghost”, dhe nuk ka të bëjë me arsyen që përdorin gazetarët mediokër shqiptar dhe mediat që lejojnë transmetimin e këtyre banaliteteve.

Dhe, për të kuptuar pse ka grekë që “…jeta e tyre është lufta kundër të vërtetës; Ata janë të ligë në mbrojtjen e tyre…”, dhe pse  “Greku bashkëkohor… kur fillon të këndoj ….thyen koren e logjikës greke; përnjëherë Lindja, i gjithë terri dhe misteri, ngrihen nga thellësitë e qenies së tij,” nuk do t’ju shërbejnë as sot dhe as kurrë në jetë broçkullat e Mitsotakisit, dhe aq më pak të Edi Ramës.

Ne ju ofrojmë “Greqia: Dashnorja e Perëndimit, nusja e Lindjes”, por, ju mos ndaloni së lexuari! Siç thotë dhe Rainex Maria Rilke:

“Oh, sa mirë është të jesh në mesin e njerëzve që lexojnë libra!”

Kuptimi i rolit historik të Greqisë si fushëbetejë ideologjike në mes të Lindjes dhe Perëndimit ofron një pasqyrë më të thellë në procesin ku demokracia perëndimore dhe vlerat në epokën tonë mund të ndikojnë në sistemet politike të Botës së Tretë. Greqia është sitë e përjetshme përmes së cilës sulmet e Lindjes ndaj Perëndimit dhe Perëndimit ndaj Lindjes duhet të kalojnë dhe menjëherë të shtresojnë mbetjet e tyre.

“Mirë se vini mbrapsht  në Orient,” tha Sotiris Papapulitis, njëri ndër njerëzit kryesor në Demokracinë e re konservatore, deri sa po më qeraste me një drekë të shtrenjtë me ushqim deti në një restorant në Portin e Pireut, pranë Athinës. Sapo arrita me autobus nga Selaniku.

“Por, në Orient”, më tërhoqi vërejtjen Papapulitis, “në asnjë mënyrë nuk guxoni të ngatërroni zemrën e hapur me sinqeritetin”.

Papapulitis foli për veten e vetë. Në vjeshtën e vitit 1990 nuk arriti të zgjidhet kryebashkiak i Pireut. Ishte ekstravagant, i rafinuar, naiv dhe mendjengushtë, të gjitha në të njëjtën kohë.

Ishte ky tipi i njeriut i cili mund të citonte Dekartin dhe besonte në teorinë e konspiracionit, deri sa njëkohësisht mbante këmishë të ngushtë dhe të rreckosur deri tek kërthiza. Papapulitis e dinte këtë gjë dhe ëmbëlsohej me faktin se vetë personaliteti i tij, si dhe pamja përreth neve – jahtet, deti blu, dielli, mal me ushqim deti, joefikasiteti dhe kaosi – ishin një sintezë prefekte e Ballkanit, Mesdheut, Perëndimit evropian dhe Lindjes levantine.

“E urrej shprehjen Grek. Kjo është një fjalë turke e deformuar për qenin ose skllavin,” gërthiti Papapulitis që ta dëgjojnë të gjithë në restorant.

“Më quani Helen. Mund të më quani madje edhe Rome. Por mos më quani Grek.”

Grekët e lashtë veten e quanin Helen dhe kjo u bë shprehje që simbolizon Grekun (ose atë pjesë të psikikës greke) rrënjët e së cilës janë në Perëndim. Rome fjalë për fjalë do të thotë Romak dhe bëhet fjalë për Grekun nga Perandoria Romake Lindore (që shpesh quhet Bizantine), rrënjët e së cilës janë në Lindje.

Shkrimtari britanik, Patrik Li Fermor, njohja e greqishtes dhe kulturës greke e të cilit ishte e pakrahasueshme, identifikoi mbi 60 veti dhe simbole që dallojnë mentalitetin helen nga ai rome.

Derisa Heleni mbështetet në parim dhe logjikë, Romei mbështetet në instinkt; Derisa Helelni e sheh Greqinë si pjesë të Evropës,  Romei e sheh jashtë saj; Derisa Heleni është njeri i mosbesimit të ndritur, Romei beson në fuqinë e mrekullibërjes së ikonave; Derisa Heleni respekton sistemin perëndimor të nderit, Romei tregon mungesë skrupujsh për realizimin e qëllimeve personale; Dhe, kështu me radhë… Është e qartë, se në rastin e Papapulitisit dhe shumë Grekëve të tjerë që kam njohur, tek i njëjti person në të njejtën kohë mund të ekzistonin si aspektet helene ashtu dhe romeje të personalitetit.

Si shumë filhelen (“adhurues të huaj të Greqisë”), Fermor ishte i mrekulluar me ndërgjegje për anën orientale të Greqisë. Shembull konkret: Lord Bajroni, poet dhe romantik i shekullit XIX si dhe vullnetar në luftën greke për pavarësi, i përbuzte studiuesit e Greqisë klasike, të cilët i quante “pleq të tredhur të rrjedhur” përplot  me “dërdëllitje të lashta”.

Përkushtimi i Bajronit për idenë filhelenike bazohej në të kuptuarit real të vendit , dhe jo në mit. E për luftëtarët gueril grindavec me të cilët takohej gjatë viteve ‘20 të shekullit XIX në kënetat e përmbytura me mushkonja të Greqisë perëndimore, poeti britanik vërente:

“Jeta e tyre është lufta kundër të vërtetës; Ata janë të ligë në mbrojtjen e tyre.”

Kazancakis, i cili nuk është i huaj, gjithashtu nuk dyshon në shpirtin e vërtetë të Greqisë:

“Greku bashkëkohor… kur fillon të këndoj ….thyen koren e logjikës greke; përnjëherë Lindja, i gjithë terri dhe misteri, ngrihen nga thellësitë e qenies së tij.”

Për grekët, Lindja – perandori e këtij terri, misteri, trishtimi dhe iracionaliteti – përfshinë kujtime të caktuara dhe ngjarje që në thelb janë trashëgimi bizantine dhe osmane.

Për turistët perëndimor dhe adhuruesit e Greqisë, simboli masiv i vendit mund të jetë Partenoni i cili ka ngritur Perikleun në shekullin V p.e.r. – periudhë e artë e demorkacisë athinase, periudhë e historisë greket të cilën të gjithë në Perëndim e njohim.

Në shkollë kemi mësuar se si civilizimi minoan dhe mikenas përgjatë shekujve janë zhvilluar në qytete greke – shtete, ndër të cilat Athina dhe Sparta, të cilat kanë luftuar në mes vete edhe kundër Persianëve, popull i cili në atë kohë përfaqësonte “Lindjen barbare”.

Kemi mësuar se si ka mbijetuar kultura greke dhe u transmetua me pushtimin e Maqedonasit grek Aleksandri Madh. Dhe në tërësi jemi të ndërgjegjshëm me rrezen e veprimit dhe përmasat e historisë antike greke: se bota e Iliadës së Homerit dhe Odisesë është e lidhur me kulturën me kulturën mikenase nga mijëvjeçari i dytë p.e.r. gati një mijë vjet larg botës së Sokratit, Platonit dhe Aristotelit.

Historia e Greqisë, ashtu siç e kemi mësuar ne në Perëndim, është një sagë e gjatë frymëzuese. Për fat të keq, kjo sagë e madhe është vetëm një element nga e kaluara greke, dhe e kaluara nuk ka përfunduar me ardhjen e mesjetës.

Atë që adhuruesit e Greqisë antike e konsiderojnë mesjetë e errët ishte, në fakt, fillimi edhe i një periudhe të lavdisë greke, lavdisë së Bizantit.

Te vetë Grekët, megjithatë, një tjetër godinë, shumë larg Panteonit – në fakt, jashtë kufijve të Greqisë së sotme – zgjon valë emocionesh shumë më të thella dhe nostalgji. © pafrike.al

vijon