Lura me pesë liqenet!
nga Ismet Toto
Nga Tirana në Burrel plot tre orë me automobil. Nga Burreli në fushë të Lurës plot dhjetë orë më kalë, pesë nga të cilat do t’i kalosh nëpërmes një pylli madhështor me pisha e ahe, edhe më madhështore akoma.
Lura është një katund i vogël me njëqind shtëpi jo aq larg njëra-tjetrës, siç është e zakonshme nëpër malësitë. Njerëzit janë të vobektë, por janë më të mirë, shumë më të mirë nga zengjinët barkmbëdhenj të qyteteve tona të nxehta dhe pluhur-mëdha.
Fushat e Lurës janë një mrekulli e natyrës. Ujët është i bollshëm, i akullt, i bardhë, i bukur. Me të katër anë pisha madhështore, 40 metra edhe 50 po deshe.
S’kam parë vënd më të bukur se Lura!
Jam në Lurë, jam në dashuri me çdo gjë që më rrethon. Nesër do të iki për t’u kthyer në atë tryezë, që më siguron bukën! Kam frikë se do të derdh një lot të madh nesër, ashtu siç derdhi shumë lot një miku im kur u largua nga vajza e dashur…
Po i çoj “Minervës” disa fotografi dhe këtë shkrim nga Lura. Sa pare bën? Fotografitë nuk thonë asgjë. Aq më pak fjalët e mia. Zotësia për të vënë në fjalë ndjenjat dhe përshtypjet nuk është një dhuratë e natyrës sime, ashtu siç nuk është i zoti as aparati im fotografik të thëthijë tërë efektet e dritës dhe të ngjyrave të çuditshme të Lurës.
Ata që kanë zotësi të përshkruajnë dhe t’i shpallin botës bukuritë e vendit dhe të njerëzisë sonë, ata shtrihen nëpër kafet e qyteteve tona dhe mundohen t’i zbukurojnë të mirat e të këqiat tona me anë të fantazisë së tyre, të asaj fantazie që konsumohet më tepër për të gjetur mënyra se si fitohen paret, sesa për të diktuar të bukurën dhe të virtytshmen.
Lura ka 5 liqene. Liqeni i Koçekut është plot 1700 metra mbi det. Është me 70.000 metra katrore sipërfaqe. Është edhe i thellë 5-8 metra. Ka dhe ngjala 3-4 okë njëra. Ujët e tij është i ftohët si bora dhe i pastër si kristal. Liqeni është i rrethuar më të katër anët me pisha gjiganteske. Sa përralla e sa legjenda kanë malësorët për të!
“Në çdo mëngjes dilte nga mesi i liqenit një vajzë e zhveshur me flokë të mëdha e të arta. Ish e Bukura e Dheut. Një ditë e kapën dy djelm të rinj barinj. Ngritën një kasolle dhe jetuan bashkë. Ajo s’fliste fare. Kur shkonte në krua të merte ujë me një enë të gurtë, një çast e hiqte enën nga kroi. Kur e pyetën pse nuk e linte enën të mbushej me ujë, ajo përgjigjej: Të gjithë ujët nuk është njësoj. Unë di ta zgjedh ujët e Kroit. Mar vetëm atë që është i mirë si i Liqenit. Pastaj vajza u zhduk.”
Në asnjë libër, në asnjë romancë s’më ka qëlluar një skenë e tillë. Mbase sepse s’kam kënduar shumë romanca!
Jam në Lurë. Nesër do të iki! Lamtumirë, Lurë! Unë do të kthehem prapë e prapë. Ti më ngjall kaq nostalgji të çuditshme, ti më çon në botë të tjera të paëndërruara! Ndjenjat që prodhojnë tek unë pamjet e tua, më bëjnë krenar që jam bir i këtij dheu, që jam njeri.
Unë jam memec, o Lurë, kur ti ke kaq gjuhë. Unë vetëm kur të jem në gjinë tënd dhe në heshtje jam i lumtur. Heshtja është më sublime nga folja, o Lurë!
Dhe ti liqen mos u mërzit që s’vjen rinia shqiptare të freskojë në ujët e tu ballët e saj. Hala s’ka filluar të ndjejë të nxehtë në ballë!/Minerva, korrik 1935/
