Skenar krize për sistemin politik!

Në Austri kancelarit, Sebastian Kurz mund t’i duhet të lerë postin. Nëse shumica e parlamentit nuk i jep votëbesimin, ai duhet të largohet, por ky nuk do të ishte fundi i karrierës për të, mendon politologu Thomas Hofer.

Ditën e hënë parlamenti austriak do të votojë ndaj një mocioni mosbesimi kundër kancelarit Sebastian Kurz. Çfarë do të ndodhë nëse ai nuk e merr votëbesimin?

Atëhere qeveria do rrëzohej. Kështu edhe ministri Kurz nuk do të ishte më kancelar. Presidenti duhet të ngarkojë me krijimin e qeverisë një ekspert ose një zyrtar, i cili do të vazhdojë të kryejë detyrën në këtë post. Ky person do të qëndrojë në post deri në krijimin e një qeverie të re pas zgjedhjeve për Këshillin Kombëtar, që do të mbahen në muajin shtator

Kjo nuk ka ndodhur kurrë në Austri dhe do të ishte një skenar krize për sistemin politik. Prandaj tani në sfond është duke u bërë një tërheqje strategjike, janë duke u bërë përpjekje për të ushtruar presion mbi socialdemokratët që të mos e lejojnë heqjen e votëbesimit.

Të gjithë ministrat e partisë FPÖ janë larguar nga qeveria pasi ministri i Brendshëm Herbert Kickl, duhet të dorëzonte postin si pasojë e aferës Ibica. Tani duhet të krijohet një qeveri ekspertësh deri në zgjedhjet e reja të shtatorit. Sa i aftë është një kabinet i tillë për të qeverisur?

Qeveria e përbërë nga ekspertët ka qenë ide e kancelarit Kurz, në mënyrë që ai dhe ministrat e tij nga partia ÖVP të mbajnë postet dhe që postet e mbetura bosh të zihen nga ekspertë ose zyrtarë të tjerë. Nuk pritet të ketë këtu ndonjë bazë të madhe ligjore. Sepse Austria nuk ka përvojë as me qeveri të krijuar nga pakica. Anëtarët e partisë FPÖ ndodhen tani në qëndrim refuzues, sepse janë dëbuar nga qeveria. Prandaj një qeveri e tillë nuk do të ishte e aftë për të vepruar.

Cilat janë pasojat e heqjes së votëbesimit për jetën politike të Austrisë?

Shumë projekte reformuese, që kancelari Kurz ishte duke i shitur si të tilla bashkë me partnerët e FPÖ, do të dështojnë. Nuk duhet harruar se SPÖ është goditur shumë, sepse nismat ligjore janë vënë në jetë me rezistencë të madhe të socialdemokratëve. Projekte që ndodhen tani në procese të kthimit në ligje, do të jetë e vështirë të zbatohen deri në fund. Shumë gjëra do ktheheshin në zero dhe do të ishte e vështirë të niseshin iniciativa të reja.

Për Kurzin pyetja simbolike do të ishte: A do të shkojë ai në zgjedhje si kancelar apo vetëm si shef i fraksionit të partisë së tij? Kjo do të sillte ndryshime në prezantimin e tij. Dhe kjo sigurisht është një pikë ku SPÖ duhet të ketë kujdes, sepse ajo nuk do që t’i japë Kurzit mundësinë që ta inskenojë veten sërish si kancelar.

Kryetarja e SPÖ, Pamela Rendi-Wagner kërkon që e gjithë qeveria të japë dorëheqjen dhe të zëvendësohet nga një kabinet kalimtar i përbërë prej ekspertëve, pra që të largohet edhe Kurz dhe ministrat e tij nga ÖVP. Sa e mundshme është që të ndodhë kjo?

Kjo varet nga dhënia e mosbesimit. SPÖ ka treguar se ka si tendencë që të përkrahë heqjen e mosbesimit ose që të bëjë vetë një kërkesë për heqjen e votëbesimit. Ka shumë mundësi që një skenar i tillë të bëhet realitet. Atëherë do i kërkohej presidentit që të ushtrojë edhe më shumë presion mbi SPÖ, në mënyrë që ajo të marrë përgjegjësinë për mbajtjen e shtetit dhe të përkrahë krijimin e kabinetit me pakicën. Por nëse  SPÖ nuk do më që Kurz të jetë kancelar, atëherë ajo do të përkrahë heqjen e votëbesimit. Sepse është relavitisht e mundshme që të krijohet një kabinet i përbërë vetëm nga ekspertët. Kjo do të ndodhte për herë të parë në historinë e Austrisë.

Për të përkrahur qeverinë e krijuar nga pakica do të duhej ndihma e SPÖ ose FPÖ. FPÖ nuk e pranon këtë. Mbetet atëherë që të shihet vetëm roli i SPÖ. Heqja e votëbesimit kërkon shumicën, e cila aktualisht ekziston sepse SPÖ dhe FPÖ janë kundër kancelarit Kurz.

Kë mund të emëronte kancelar të përkohshëm presidenti Alexander Van der Bellen?

Kjo nuk është e qartë. Do të duhej të ishte një personalitet i respektuar, që të gëzonte në publik imazhin e një figure mbipartiake. Nuk ka shumë vetë që e plotësojnë këtë kërkesë. Ish presideneti Heinz Fischer e ka bërë të ditur, se nuk do të donte të bënte një gjë të tillë. Ky është një skenar, me të cilin publiku do të merrej kur të bëhet e qartë se Kurz nuk do i mbijetojë kërkesës për të vënë në provë votëbesimin.

Nëse mocioni i votëbesimit do të kishte sukses, do të ishte hera e parë që një kryetar qeverie të hiqej nga posti në këtë mënyrë në Austri. A do arrijë Kurz të përfitojë nga ky dëm politik apo do të jetë ky fundi i karrierës së tij politike?

Nuk mund të flitet për fundin e karrierës. Ai do të vazhdonte të ishte kandidati kryesor i partisë së tij popullore dhe sipas mendimit tim, nuk do të kishte shanse të pakta që të dilte sërish në krye të linjës. Ai do të mundohet të dalë me rolin e viktimës. Nëse SPÖ do të përkrahë heqjen e votëbesimit ndaj tij, atëherë ai do e akuzojë atë se nuk i përgjigjet rolit shtetmbajtës në një situatë krize.

Heqja e votëbesimit ka natyrisht edhe një shans. Pyetja është a ushtrohet sa duhet presion mbi socialdemokracinë dhe se a do të mund ajo të mos refuzojë. Kjo bën pjesë në lojën politike të shahut, ku lëvizja e fundit nuk është bërë ende?

Kjo pyetje do të shtrohet në shtator, kë do të besojnë austriakët më shumë për t’i dhënë të ardhmen e vendit në dorë. Me imazhin që ka Kurz është ende mirë dhe madje mund të shtoje ende pikë nëse i merr ato nga FPÖ. Por është ende herët për të thënë se si do të përfundojnë zgjedhjet, sepse situata është aq e pasigurt sa që është e pamundur të bëhen prognoza të sakta./DW/