Vetëpunësimi zuri 30% të totalit të punësimit, por vetëm gjysma paguajnë sigurime

Struktura e punësimit në vend vijoi të dominohet nga vetëpunësimi edhe në vitin 2023.

Të dhënat zyrtare nga INSTAT, që burojnë nga Anketa e Forcës së Punës, tregojnë se në tremujorin e fundit të vitit të kaluar, të vetëpunësuarit kontribuuan në rreth 30 për qind të totalit të punësimit, nga rreth 31 për qind që ishte në vitin 2022.

Në tremujorin e fundit të 2023 ishin të punësuar gjithsej 1.324.773 persona, ku rreth 30 për qind e tyre, mbi 397 mijë ishin të vetëpunësuar.

Shqetësimet mbi vetëpunësimin lidhen me faktin se shumica nuk paguajnë sigurime shoqërore, duke investuar në varfërinë e tyre në moshën e pensionit.

Të dhënat nga Anketa e Forcës së Punës tregojnë se vitin e kaluar, vetëpunësimi u luhat në një mesatare prej 397 mijë personash, por vetëm 215 mijë kishin paguar sigurime shoqërore. Krahasimi i të dhënave tregon se vetëm 54 për qind e të vetëpunësuarve paguajnë sigurime. Të vetëpunësuarit zunë vetëm 16 për qind të totalit të kontribuuesve në vitin 2023, teksa zënë 30 për qind të punësimit në vend.

Institucionet Financiare Ndërkombëtare kanë këshilluar qeverinë shqiptare që të forcojë masat rregullatore për përfshirjen e të vetëpunësuarve në skemën e sigurimeve në mënyrë që të shmangen problemet sociale që kjo shtesë mund të ketë në moshën e pensionit.

Shqipëria renditet ndër vendet me peshën më të madhe të vetëpunësimit në Europë, ku popullsia në moshë pune vetangazhohet në biznese familjare si tregtia, shërbimet apo zanatet.

Pjesa më e madhe e të vetëpunësuarve në vend janë me arsim të ulët. Sipas INSTAT, gati 41 për qind e të punësuarve më arsim 8-9-vjeçar e fitojnë jetesën nëpërmjet vetëpunësimit. Edhe ata me arsim të mesëm tentojnë që të hapin bizneset e tyre, me vetëpunësimin që zë 34 për qind të kësaj kategorie.

Ndryshe është për personat që kanë arsim të lartë, që duket se e kanë më të lehtë që të gjejnë një punë në biznese që nuk i kanë hapur vetë. Vetëm 12 për qind e të punësuarve me arsim të lartë janë të vetëpunësuar.

Meshkujt janë më të prirë të hapin sipërmarrje, me 38 për qind të tyre që janë të vetëpunësuar, kundrejt 25 për qind të femrave.

Sipas grupmoshave, përqindja më e lartë e vetëpunësimit rezulton te personat që janë mbi 65 vjeç, 60 për qind, dhe më e ulëta për të rinjtë deri në 24 vjeç, 20 për qind./Monitor/