Samiti në Mal të Zi, shtohen thirrjet për shmangie të destabilizimit të Ballkanit

Pjesëmarrësit e Samitit të Demokracisë së Evropës Juglindore, që po mbahet në Mal të Zi, kanë dënuar ashpër pushtimin rus në Ukrainë, duke u shprehur se nevojitet kujdes për të shmangur destabilizimin e Ballkanit Perëndimor.

Në Samitin e organizuar me temën “Lufta në Evropë: Ndikimi në Ballkan” marrin pjesë presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, kryeministri i Malit të Zi, Dritan Abazoviç, i dërguari i posaçëm i Bashkimit Evropian për Ballkanin Perëndimor, Mirosllav Lajçak, i dërguari i Britanisë së Madhe për Ballkan Perëndimor, Stuart Peach dhe më vonë pritet që këtij samiti t’i drejtohet i dërguari amerikan për këtë rajon, Gabriel Escobar.

I dërguari britanik, Peach, vlerësoi ndër të tjera se pushtimi rus në Ukrainë ishte një akt barbar i paprovokuar dhe tha se Mbretëria e Bashkuar qëndron krah Ballkanit Perëndimor dhe është e gatshme të reagojë në rast të pasojave të luftës.

Sipas tij, Rusia ka synime destruktive.

“Ne duhet të jemi të lëvizshëm dhe të gatshëm për të reaguar. Askush nuk mund të jetë i qetë në Ballkanin Perëndimor kur bëhet fjalë për pasojat e agresionit rus kundër Ukrainës dhe as t’i injorojë ato. Ne jemi të ndjeshëm ndaj faktit se lufta në Ukrainë u parapri nga luftëra tjera në Evropë”, ka thënë Peach, duke shtuar se siguria kolektive është kyçe.

“Si aleatë të NATO-s, ne jemi të vetëdijshëm për rëndësinë e sigurisë kolektive. Ne duhet të vazhdojmë të ndërtojmë kapacitetet e vendeve të rajonit, përmes sundimit të ligjit dhe politikave të forta dhe në këtë mënyrë, të ndërtojmë qëndrueshmërinë në përballje me situatën në të cilën ndodhemi”.

Duke iu përgjigjur pyetjes nëse është realiste të pritet që, pas bisedimeve dhe marrëveshjes së 29 majit mes presidentëve të Rusisë dhe Serbisë, Vladimir Putin dhe Aleksandar Vuçiç, Serbia të harmonizojë politikën e saj të jashtme me BE-në, përfaqësuesi i posaçëm i BE-së, Miroslav Lajçak ka thënë:

“Bashkimi Evropian e sheh rajonin përmes pranimit dhe harmonizimit me normat dhe vlerat evropiane, duke përfshirë politikën e jashtme dhe sanksionet. Kjo është ajo që ne presim nga të gjitha shtetet anëtare. Çdo vend në rajon e di se cilat janë pritjet lidhur me këtë pjesë. Veprimet konkrete do t’i marrim parasysh kur të sjellim vendimin për të ardhmen e këtij rajoni dhe të secilit vend të rajonit. Ne gjithashtu do të marrim parasysh veprime konkrete kur të vendosim për të ardhmen e këtij rajoni dhe të secilës prej vendeve të rajonit”.

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiç, pas bisedimeve që ka zhvilluar me presidentin rus, Vladimir Putin, tha se Serbia do të ketë çmim shumë të favorshëm të gazit dhe marrëveshja do të nënshkruhet për tre vjet.

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani përsëriti solidaritetin e plotë me popullin e Ukrainës dhe tha se ekziston frika e destabilizimit të rajonit të Ballkanit Perëndimor.

“Është i nevojshëm veprimi i përbashkët në ditët dhe vitet në vijim. Është e rëndësishme që të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor të respektojnë sanksionet e Bashkimit Evropian dhe veprimet e tjera, të cilat i ndërmarrin partnerët tanë. Jo të gjitha vendet në rajonin tonë na janë bashkuar”, ka thënë Osmani.

Abazoviç dhe Osmani përplasen për Ballkanin e Hapur

Kryeministri i Malit të Zi, Dritan Abazoviç tha se agresioni rus kundër Ukrainës paraqet një përkujtues të madh për vendet e Ballkanit Perëndimor që kaluan luftërat.

“Kemi kaluar nëpër agresione dhe katastrofa humanitare dhe e dimë se çfarë do të thonë krimet e luftës. Prandaj, është detyrim i çdo vendi në Ballkanin Perëndimor të kontribuojë që të arrihet sa më parë paqja, të ruajë vlerat universale, të mbrojë trashëgiminë demokratike dhe integritetin territorial të Ukrainës dhe çdo shteti tjetër të pavarur në botë”.

Duke folur për takimin e ardhshëm në kuadër të nismës “Ballkani i Hapur”, Abazoviç tha se qëllimi i vetëm dhe më i lartë i politikës së jashtme të Malit të Zi është anëtarësimi i plotë në Bashkimin Evropian.

“Nuk na intereson kurrfarë zëvendësimi për këtë. Por çdo gjë që mund të përdorim si mekanizëm për të arritur këtë qëllim, për ne është plotësisht i pranueshëm”, tha Abazoviç, duke saktësuar se në takimin e “Ballkanit të Hapur” do të shkojë si mysafir dhe jo që ta përfaqësojë Malin e Zi si anëtar të nismës.

“Do të shqyrtojmë gjithçka që është e mirë për vendin tonë. Nëse rezulton se është në favor të synimeve tona të politikës së jashtme, nuk kam asgjë kundër bashkimit të plotë në nismë. Nëse jo, atëherë do të shohim se si do të organizohemi”, theksoi Abazoviç duke e pranuar se një pjesë e shoqërisë në Mal të Zi e kundërshton.

“Për mendimin tim, një pjesë e shoqërisë në Mal të Zi e kundërshton ‘Ballkanin e Hapur’, vetëm sepse është kundër çdo gjëje që është Serbia. Ata nuk e kanë problem nismën, por kanë problem personal”, tha Abazoviç duke shtuar se problemet personale në politikë shpeshherë nuk japin mundësinë për ndonjë lloj vizioni.

“Unë nuk po angazhohem për ‘Ballkanin e Hapur’ ose për Procesin e Berlinit apo ndonjë nismë tjetër. Unë po angazhohem për bashkëpunimin rajonal. Çdo nismë që ka për qëllim bashkëpunimin rajonal, gjithçka që mund të shfrytëzojmë për bashkëpunim, është sukses,” tha Abazoviç, koment në të cilin reagoi Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani.

“Se a është dikush lider i zgjedhur në mënyrë demokratike, që beson në vlerat e sundimit të ligjit, të drejtat e njeriut dhe në demokracinë dhe a është dikush ish-ministër i propagandës së regjimit të [ish-kreut të Jugosllavisë, Slobodan] Milosheviqit, kjo duhet të ketë rëndësi. Në të kundërtën, porosia që po dërgojmë është se nuk ka rëndësi nëse je presidenti i Ukrainës, Volodymyr] Zelensky apo [presidenti i Rusisë, Vladimir] Putin”, theksoi Osmani.

Kosova kundërshton nismën “Ballkani i Hapur”, duke këmbëngulur në atë që Kosova duhet të përfaqësohet si e barabartë, gjegjësisht, si shtet i pavarur brenda cilitdo proces, përfshirë edhe nismën “Ballkani i Hapur”.

Osmani shtoi se “në qoftë se nuk e mësojmë këtë leksion nga e kaluara, nuk do të jemi në gjendje që të ecim rrugës së drejtë në kohën kur po ballafaqohemi me luftën në Ukrainë”.

Kosova, tha Presidentja Osmani është e përkushtuar ndaj bashkëpunimit rajonal, por se mospajtimi i Kosovës për nismën e “Ballkanit të Hapur” duhet të respektohet, sepse, siç u shpreh Osmani, ky shtet ka treguar përkushtimin e tij “për të bërë gjithçka që është e nevojshme që bashkëpunimi rajonal të funksionojë”.

“Ne i kemi shtrirë dorën e bashkëpunimit vendit që bëri gjenocidin ndaj nesh, pa kërkuar ndjesë, pa parë keqardhje nga ana e tyre, pa kriminelët pas hekurave apo të nxjerrë para drejtësisë, pa pasur rreth 2,000 të zhdukur në periudhën e luftës, një vendi që fle mbi varre masive. Si mund të tregojmë më shumë sesa në këtë mënyrë të shtrijmë dorën e miqësisë dhe bashkëpunimit?”.

Abazoviç, duke iu kundërpërgjigjur Osmanit, deklaroi se askush nuk është në situatë që të zgjedhë qeveri në një vend tjetër.

“Si ka mundësi që ju, me shumë gjasa do të uleni në Procesin e Berlinit me të njëjtët njerëz, të cilët fatkeqësisht nuk e njohin Kosovën, ndërkaq Ohri [ku do të mbahet takimi i ardhshëm i ‘Ballkanit të Hapur’] është problem? Kjo është ajo që unë nuk e kuptoj”, tha Abazoviç duke shtuar se qëllimi i vetëm i shtetit të tij në politikën e jashtme është anëtarësimi i plotë në BE dhe nuk kërkon alternativa për këtë qëllim, teksa tha se në takimin e “Ballkanit të Hapur”, që do të mbahet më 7 dhe 8 qershor, do të marrë pjesë si mysafir.

Ndryshe, nisma “Ballkani i Hapur” që fillimisht u quajt “Mini Shengeni ballkanik”, u prezantua në Novi Sad të Serbisë më 10 tetor të vitit 2019, nga liderët e Serbisë, Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë.

Kur u prezantua nisma e “Ballkanit të Hapur”, Mali i Zi nuk pranoi të merrte pjesë në këtë nismë rajonale. Aktualisht Kosova dhe Bosnje Hercegovina nuk e mbështesin këtë iniciativë.