Instituti i Vjenës: Ekonomia shqiptare do të rritet 3.8% në 2025

Ekonomia shqiptare do të rritet me 4 për qind këtë vit, sipas raportit të Institutit për Studime Ekonomike Ndërkombëtare në Vjenë, WIIW. Ndërsa vitin e ardhshëm ekonomia shqiptare pritet të zgjerohet në masën 3.8 për qind, dhe 3.95 për qind në vitin 2026.

“Rritja ekonomike parashikohet të arrijë në 4 për qind në 2024. Inflacioni mbetet i ulët dhe i qëndrueshëm. Megjithatë, kërkohet vigjilencë, pasi kërkesa për kredi për pasuri të paluajtshme po rritet me shpejtësi. Mbivlerësimi i monedhës ka dëmtuar eksportin e mallrave. Rritja e turizmit po vazhdon, por kjo nuk do të pengojë zgjerimin e mëtejshëm të deficitit të llogarisë korente. Flukset hyrëse të investimeve te huaja direkte, FDI, do të mbeten të larta, ku sektori i energjisë dhe prodhimi do të përfitojnë më shumë”,
thuhet në raport.

Europa
Si këtë vit ashtu edhe vitin e ardhshëm, vendet anëtare të BE-së të Europës Qendrore dhe Lindore janë ende në rrugën e duhur për të tejkaluar ndjeshëm zonën e euros.

Pavarësisht nga mjedisi i pasigurt ndërkombëtar, ekonomitë e shumicës së vendeve në Europën Qendrore, Lindore dhe Juglindore po tregojnë rritje të fuqishme.

Megjithatë, disa nga ato vende me lidhje të forta me industrinë gjermane si Çekia, Sllovakia dhe Hungaria, si dhe Rumania – po e ndjejnë keq kulmin e recesionit në Gjermani. Megjithatë, ekonomitë e tyre ka të ngjarë të rriten përsëri vitin e ardhshëm.

Ky është konstatimi i parashikimit të ri të vjeshtës nga Instituti i Vjenës për Studime Ekonomike Ndërkombëtare, WIIW, i cili mbulon 23 vende të rajonit.

Drejtuesi kryesor i rritjes në vendet anëtare të BE-së të Europës Qendrore dhe Lindore ka qenë dhe mbetet konsumi privat, për shkak të rritjes së ndjeshme të pagave reale; ndërkohë, industria është në recesion.

Kriza në Gjermani po rëndon mbi shumë ekonomi në rajon, duke kufizuar perspektivat e tyre të rritjes.
Kjo reflektohet gjithashtu në rënien e prodhimit të industrisë së automobilave, e cila përbën rreth një të tretën e prodhimit ekonomik të Sllovakisë dhe afërsisht 15% të PBB-së në Çeki, Slloveni dhe Hungari.
Megjithatë, ka një vonesë të brendshme përpara se të ndihet kjo rënie në prodhim, kështu që priten vështirësi të mëtejshme.

Në përgjithësi, wiiw parashikon rritje mesatare në 2024 prej 2.2% për vendet anëtare të BE-së të rajonit, një rishikim në rënie prej 0.4 pikë përqindjeje në parashikimin e verës, me rritje që pritet të arrijë deri në 2.9% në 2025.

Megjithatë, si këtë vit ashtu edhe vitin e ardhshëm, vendet anëtare të BE-së të Europës Qendrore dhe Lindore janë ende në rrugën e duhur për të tejkaluar ndjeshëm Eurozonën (e cila do të shohë rritje prej 0.6% në 2024 dhe 1.4% në 2025).

Shtetet e Vishegradit – Polonia, Çekia, Sllovakia dhe Hungaria – dhe Sllovenia parashikohet të zgjerohen me një mesatare prej 2.3% në 2024, me rritje në 3.1% në 2025.

Si këtë vit ashtu edhe vitin e ardhshëm, Polonia do të udhëheqë vendet anëtare të BEsë Lindore për sa i përket rritjes (2024: 3.1%; 2025: 3.7%).

Në Europën Juglindore, ekonomia e lulëzuar më parë e Rumanisë po ngadalësohet, me rritje që pritet të jetë 2% këtë vit (2025: 2.5%). Ndërkohë, Kroacia ka të ngjarë të shohë një rritje relativisht të fortë si këtë vit (3.3%) dhe vitin e ardhshëm (3%).

Gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor parashikohet të rriten me një mesatare prej 3.4% si në vitin 2024 ashtu edhe në vitin 2025.

Lufta Iran-Izrael dhe Donald Trump si rreziqe të mëdha

Rreziqet më të mëdha për parashikimin janë të natyrës gjeopolitike.

Nëse do të kishte një luftë të drejtpërdrejtë midis Izraelit dhe Iranit, ajo do të kishte një ndikim katastrofik në ekonominë globale, dhe për rrjedhojë në rajon.

Çmimet e naftës ka të ngjarë të rriten në qiell dhe tregtia globale, së bashku me shumë zinxhirë furnizimi, mund të vuajnë gjithashtu masivisht.

Një tjetër rrezik është rikthimi i mundshëm i Donald Trump në presidencën amerikane.

Kjo mundësi mbart me vete pasiguri të shumta: nëse Trump zgjidhet dhe zbaton premtimet e tij, SHBA mund të intensifikojë luftën tregtare me Kinën dhe ndoshta të nisë një luftë kundër BE-së.

Zhvendosja e aktiviteteve të prodhimit deri tani vetëm në Ballkanin Perëndimor dhe Hungari
Në këtë kontekst, ëiië ka analizuar temën e shumëpërfolur kohët e fundit të nearshoring.

Megjithatë, zhvendosja ose krijimi i objekteve ose aktiviteteve të prodhimit pranë vendeve kryesore të BE-së për të minimizuar rreziqet mund të vërtetohet vetëm në mënyrë empirike në Ballkanin Perëndimor dhe Hungari.

Ekonomia e Ukrainës e goditur nga lufta
Ukraina mund të bëhet gjithashtu një destinacion i vlefshëm për afrimin e aktivitetit të bizneseve europiane, pasi të përfundojë lufta. Megjithatë, deri atëherë, ajo do të mbetet e plagosur nga lufta e agresionit rus. Shkatërrimi sistematik i infrastrukturës së saj energjetike dhe rënia e eksporteve bujqësore pas thatësirës së kësaj vere po rëndojnë rëndë ekonominë e Ukrainës.

Përveç kësaj, ka një mungesë në rritje të fuqisë punëtore të kualifikuar, për shkak të mobilizimit të trupave shtesë. Pavarësisht gjithë kësaj, Instituti i Vjenës parashikon rritje prej 2.7% për vitin 2024 dhe 3.3% vitin e ardhshëm – një rishikim në rënie prej 0.7 pikë përqindjeje për vitin 2025./Emerging Europe/Monitor/