Çfarë sjell banori i ri në Shtëpinë e Bardhë për Ballkanin Perëndimor

nga Nemanja Rujeviç

Serbët mbështesin Donald Trumpin dhe të gjithë të tjerët në rajon mbështesin Kamala Harris. Por ekspertët vlerësojnë se kushdo që hyn në Shtëpinë e Bardhë nuk do të ndryshojë kush e di se çfarë në raport me Ballkanin Perëndimor.

Jovana Jeremiç fluturoi për në Amerikë të enjten e 31 tetorit, me shumë bujë të shoqëruar me artikuj në tabloidë. Prezantuesja e televizionit serb TV Pink, e njohur për programin e saj të mëngjesit në të cilin u jep leksione të gjithëve, duartroket, këndon dhe qan, ka njoftuar një mbulim spektakolar të zgjedhjeve ku do të vendoset nëse Kamala Harris apo Donald Trump do të jetojnë në Shtëpinë e Bardhë për katër vitet e ardhshme.

Gjithsesi, e gjithë kjo nuk mund të krahasohet me interesin që u shfaq në Serbi dhe fqinjësinë e saj në zgjedhjet e para presidenciale në të cilat u shfaq Trump, tetë vjet më parë.

Në atë kohë, në Beograd tabloidët i uruan fitoren me një billbord ku shkruante “Trump, Serb”, dhe kreu i Partisë Radikale Serbe, Vojislav Sheshel, organizoi mitingje mbështetëse të veshur me një bluzë me imazhin e Trump.

“Herën e parë kur Trump mundi Hillary Clintonin, ishte më shumë brohoritje kundër Hillary Clinton në Serbi. Por tani Trump nuk është krejtësisht i ri,” thotë profesori në Fakultetin e Shkencave Politike në Zagreb, Dejan Joviç.

“U shuan shpresat për ndryshime të mëdha që mund të kenë pasur disa në Serbi ose Republika Srpska. Sepse, gjatë mandatit të parë të Trump, asgjë dramatike nuk ndodhi në rajon. As Shtetet e Bashkuara nuk e tërhoqën njohjen e pavarësisë së Kosovës dhe as diçka të ngjashme,” tha Joviç për DW.

Po kështu, kur Joseph Biden mori drejtimin, përsëri nuk ndodhi ndodhi kush e di se çfarë në drejtimin tjetër. Përkundrazi, kujton Joviç, ambasadori amerikan Christopher Hill kishte një qëndrim mjaft të favorshëm ndaj presidentit serb Aleksandar Vuçiç.

Sot, thotë ai, Ballkani Perëndimor nuk luan absolutisht asnjë rol në fushatën amerikane. Ka kriza shumë më të thella dhe më urgjente në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme, ndërsa hija e një konflikti të mundshëm me Kinën bie mbi gjithçka.

Gjithçka është mirë për sa kohë që është qetësi

Ndërsa në Ballkan është qetësi, rajoni nuk do të jetë me interes të veçantë për askënd në Shtëpinë e Bardhë, thotë Stevan Nedelkoviç nga Qendra për Studime Amerikane në Fakultetin e Shkencave Politike të Beogradit.

“Interesat strategjike të SHBA-së në rajonin tonë janë stabiliteti dhe orientimi i betonuar perëndimor i gjashtëshes së Ballkanit Perëndimor,” tha Nedelkoviç për DW. “Për sa kohë që këto interesa nuk kërcënohen, amerikanët do t’ua lënë kryesimin në Ballkanin Perëndimor evropianëve.”

Mandati i parë i Trumpit, sipas bashkëbiseduesve tanë, mund të nxiste shpresa të mëdha në Beograd dhe Banja Lukë, por dhe frikëra në kryeqytetet e tjera të Ballkanit Perëndimor se Shtëpia e Bardhë do të bëhet “pro-serbe”.

Vërtetë, njeriu i Trump për rajonin, Richard Grenell, i cili kuotohet për poste të rangut të lartë nëse Trump fiton përsëri, ka krijuar lidhje të ngushta në Beograd dhe ka spikatur me postime në Twitter.

Kjo mund t’i ketë sjellë atij dhe dhëndrit të Trump, Jared Kushner, një biznes fitimprurës për të ndërtuar një kompleks hoteli në qendër të Beogradit, në vendin e Shtabit të Përgjithshëm të shkatërruar nga bombardimet në vitin 1999.

Por, biznese të ngjashme Kushner ka edhe në bregdetin shqiptar, ndaj pyetja që parashtrohet është se sa e nënkuptojnë ata mbështetjen politike për Trump, nëse ai fiton.

Edhe pse Kushner mund të ketë kërkuar një vend ku mund të fitojë më shumë para, Nedelkoviç thotë se Beogradi dhe Tirana me siguri kanë pritshmëri të caktuara nëse vjehrri Trump fiton.

“Sinqerisht, instrumente të tilla biznesi për realizimin e interesave politike apo kombëtare nuk janë risi as në rajonin tonë dhe as në politikën amerikane,” shton ai.

Secili ka recetën e tij për “rishikim”

Beogradi zyrtar, pas “basteve” të dështuara në dy zgjedhjet e fundit presidenciale në Amerikë, këtë herë është më i përmbajtur dhe mbanë lidhje si me establishmentin demokratik ashtu edhe me atë republikan.

Ndonëse nuk pret tërmete të mëdha në rajon, Nedelkoviç thotë se ndoshta shqetësime më të mëdha ka në Prishtinë, në pushtetin e Albin Kurtit. “Dhe kjo për shkak të lidhjeve të forta të disa republikanëve me pushtetin në Beograd, por edhe me Hashim Thaçin.”

Dejan Joviç thotë se shumë prej tyre në rajon shpresojnë për një “rishikim” të politikës së SHBA-së ndaj Ballkanit, por se idetë e tyre janë krejt të ndryshme. Boshnjakët, thotë ai, duan të largohen nga Daytoni në favor të një shteti më të centralizuar. Në Serbi do të ishin të lumtur me një kthesë ndaj qëndrimit për Kosovën.

“Disa duan hyrjen përfundimtare në BE, fundin e pasigurisë që ka mbretëruar prej kohësh për zgjerimin,” rendit ky profesor. Por, të gjitha shpresat janë tek shkopi i gjatë.

Vetëm serbët bëjnë tifo për Trumpin

Një sondazh i fundit i opinionit publik i realizuar nga Valicon në katër vendet e rajonit tregon se vetëm qytetarët serbë mbështesin bindshëm Trump.

Ndërsa në Slloveni dhe Kroaci, shumica shpreson në një fitore të Harris ndaj Trump 56-18%, përkatësisht 46-29%, në BiH, siç pritej, është ngusht 36% për Harris dhe 32% për Trump. Në Serbi, megjithatë, Trump është shumë më popullor se demokratja Harris, 49% me 13%.

Të dy bashkëbiseduesit tanë thonë se shumica e serbëve i lidhin demokratët në radhë të parë me çiftin Clinton dhe bombardimin e vitit 1999.

Ka edhe një gjë të tretë, thotë Dejan Joviç, dhe nuk kufizohet vetëm në Ballkan, por mund të vërehet në të gjithë Evropën. “Shumë mendojnë se do të ishte mirë që lufta në Ukrainë të përfundojë sa më shpejt të jetë e mundur dhe e shohin Trumpin si dikë që mund ta përshpejtojë, pavarësisht se si dhe çfarë do të thotë saktësisht kjo për Ukrainën dhe BE-në. Ata thjesht presin që Trump mund të arrijë një marrëveshje me Vladimir Putin.”

Në pritje të rezultatit të zgjedhjeve, publiku në Serbi mund të shikojë Jovana Jeremiçin duke pritur Halloween me maskë në New York dhe duke u shfaqur para Kullës Trump.

Ajo i ka zbuluar publikut të nderuar se gjoja ka fjetur në dhomën e hotelit ku ka vdekur Nikola Tesla dhe se ka fjetur, hiq më pak se në “krevatin e Teslës”./DW/