A ka besë Erjon Veliaj?

Prej disa muajsh në Tiranë protestohet në mbrojtje të godinës së Teatrit Kombëtar, e cila sipas një ligji të propozuar nga Veliaj-Rama, miratuar me votat e socialistëve në Kuvend, i çel rrugën shembjes së godinës aktuale, ndërtimit të një Teatri të ri dhe 6 kullave.

Projekti kundërshtohet nga një komunitet i gjerë artistësh dhe aktorësh, opozita dhe shoqëria civile, që i kërkojnë Qeverisë të tërhiqet nga shkatërrimi i një prej zonave historike të Tiranës, e cila në të paktën 30 vitet e fundit arriti t´I shpëtojë betonizimit.

Me kalimin e javëve të protestës, u arrit që një pjesë e artistëve të thyen, të ndryshojnë qëndrimet e tyre fillestare, nga paralajmërimet me mbrojtje trupore të Teatrit te ajo që ai duhet të shembet dhe të ndërtohet një godinë e re, por pa prekur territorin aktual.

Një prej emrave të mëdhenj të skenës shqiptare që ndryshoi qëndrimin është Robert Ndrenika, i cili e lidhi dakordësinë e tij me ndërtimin e një teatri të ri me atë që Erjon Veliaj i ka dhënë besën.

Megjithëse në një vend normal besa është ligji dhe jo fjala që mund të thotë njëri apo tjetri që përkohësisht është në drejtim.

Referuar Wikipedia, “Besa, me kultin e nderit është i lidhur edhe kulti i fjalës së dhënë ose siç njihet ndër shqiptar ‘kulti i besës’. Kjo është fjalë që nuk ekziston në asnjë gjuhë të botës. Në gjuhët ballkanike ekziston si fjalë e huazuar nga shqipja. Shpesh në përkthime nga gjuha shqipe fjala besë duke mos pasur barazi kuptimore a frazeologji të ndonjë gjuhe tjetër, jepet në formë shkrimesh shpjeguese, si një dukuri e botës shqiptare, si albanizëm.

Besa, ose kulti i fjalë së dhënë, lidhet në burim me mitin biblik të fjalë: ‘Në fillim ishte fjala’. Para se të ishte shkrimi, kontrata, njeriu, bota ishte vet fjala. Ky kult madhështor, i cili, në popujt evro-perëndimor pak nga pak mori karakterin e një idomene fetare kishtare, te shqiptarët ruajti gjuhën e burimit. Lidhja në fjalë (besë) përbënte kanunin autoritetin më të larë. Të gjitha marrëdhëniet në gjini, fis, famulli, bajrak dhe në nivelin më të lartë të bashkësisë etnike lidheshin në fjalë përkatësisht në besë”.

Referuar shpjegimit të mësipërm, a mundet të ketë besë dikush që nuk e mban atë?

Erjon Veliaj u kuoptua në kupolën drejtuese të PS-së nga Edi Rama, ndërsa më parë drejtonte Mjaft-in, organizatë që protestonte kundër socialistëve në qeverisje, veçanërisht Fatos Nanos.

U vu në krye të një grupimi 99-ash, që të gjithë sot janë pjesë e Partisë Socialiste të Edi Ramës, duke spostuar me hi rose pahir emrat e njohur të socialistëve ndër vite. Duke luajtur lojën e aleancave fluide, herë me aleatë të Rilindjes në qeverisje dhe herë me parti apo grupime të opozitës, Veliaj arriti që të mposhtë në një betejë të brendshme në partinë e drejtuar nga Edi Rama, rivalin kryesor të tijin, Saimir Tahirin.

Të dy emrat përfliteshin 3 vite më parë si kandidatë për bashkinë e Tiranës, por ishte Velia jai që përbetohej nga studio më studio se nuk kishte ndërmend të linte në mes rrugën që kishte nisur, atë të ministrit të Çështjeve Sociale. Në fund betimet e Veliajt u hodhën në kosh, ai u zyrtarizua si kandidat, pasi më parë nxorri nga loja rivalin e tij.

Pasi mori drejtimin e Bashkisë së Tiranës me një thes me premtime që sot rezultojnë mashtrime publike, Veliaj u përfshi në “lojën e madhe” të politikës. Në 2016, kohë kur nisi krisja e madhe mes PS dhe LSI, Veliaj arriti që të hynte si garant i koalicionit. Të gjithë mund të kujtojnë darkën me peshk në një nga lokalet e zonës së Pazarit të Ri mes Ilir Metës, Edi Ramës, Petrit Vasilit dhe Erjon Veliajt, dhe entuziazmin që përhapi në media mbi marrëveshjet, bashkëqeverisjet e planet e mëdha që prisnin Shqipërinë.

Sot ai duket se ka në krah, përveç mbështetjes që merr nga Edi Rama, edhe atë pjesë që ka mbetur nga Partia Socialliste e diskurshme, që përfaqësohet nga Fatmir Xhafaj dhe Gramoz Ruçi, ndërsa shumë kolegë të tyre, po aq të vjetër politikisht, u pensionuan për t´I lënë vendet shokëve dhe shoqeve që vinin nga G 99.

Tre vjet më parë, kur kandidonte përballë Halim Kosovës për Bashkinë e Tiranës, Erjon Veliaj, do të deklaronte:

“Unë e kam thënë shpesh herë në dëgjesat e ndryshme me banorët e Tiranës, se në qytet nuk ka më hapësira për ndërtim. Ndarja e re administrative ofron një mundësi ideale që ndërtimet të shtrihen drejt zonave periurbane e rurale, ashtu siç ka ndodhur në shumë prej kryeqyteteve Europiane. Dhe pikërisht këtë do të bëjmë”.

Ai gjithashtu ka thënë se “do t’i orientojmë ndërtimet drejt këtyre zonave, çka do të sjellë zhvillim për to dhe njëkohësisht, do të garantojë frymëmarrje për Tiranën aktuale. E thënë shkurt, nuk do të ketë ndërtime të reja në zonat me densitet të lartë”.

Po lidhur me ndërtimin e kullave, Kryebashkiaku aktual do të shprehej: një mendësi e re në shpërndarjen e lejeve të ndërtimit konsiderohet emergjente për Tiranën, e cila vuan nga betonizimi dhe reduktimi drastik i hapësirave të gjelbra. Zgjerimi i qytetit drejt  komunave përreth krijon mundësi për të shfryrë presionin për leje ndërtimi ndërtim përmes zhvillimit të hapësirave të reja urbane”.

Ndërkohë pasi mori drejtimin e bashkisë dhe konsolidoi pushtetin në të, Velliaj do të deklaronte këto sipërfaqe shkojnë në ajër, të cilën e kemi, tokë nuk kemi, Nëse secila prej atyre kullave – për këto nevoja hotelerie dhe zyrash që ka sot Tirana, do të shtriheshin përmbys, do na zinte një sipërfaqe jashtëzakonisht të çmuar”.

Vetëm pohimet e mësipërme janë të mjaftueshme për të kuptuar se Veliaj nuk mund të përfshihet në rrethin e personave që kanë besë, mund të japin besë apo të lidhësh besë.