Tortura dhe vdekje në ushtrinë ruse

Tortura, poshtërimi dhe vrasja janë praktikë e zakonshme në ushtrinë ruse. Si ndodhi kjo dhe pse të ashtuquajturat “anulime” mbeten të pandëshkuara?

“Ata ma anuluan fëmijën”, ankohet Tatjana Bykova në një mesazh video. Djali i saj Andrej u vra, siç thotë ajo, nga komandantët. Ajo i përmend emrat e tyre dhe thotë se i urren. Së pari, ata i zhvatën para, duke kërkuar gjysmën e kompensimit që mori për lëndimin, thotë ajo. Kur ai refuzoi t’u jepte para dhe bleu një makinë në vend të kësaj, ata i kërkuan t’ua jepte makinën. Meqenëse refuzoi t’ua dorëzonte makinën, ai u vra, thotë Bykova.

Ajo paraqiti një ankesë në Komitetin Hetimor të Federatës Ruse dhe në Zyrën e Prokurorit të Përgjithshëm, por asgjë nuk ndodhi. Andrei Bykov thjesht u shpall i zhdukur. “Siç më thanë, ai u rrah për vdekje. Ai është futur në dheun e një zone të pyllëzuar pranë Galitsynivka, fshat ky në rajonin e Donetskut të Ukrainës,” tha Bykova për median e pavarur ruse Verstka në mërgim.

Në tetor 2025, portali nisi një projekt për të tërhequr vëmendjen ndaj praktikës së përhapur të torturës dhe të ashtuquajturës “anulim” – një term i zakonshëm për vrasjen e shokëve në ushtrinë ruse. “Verstka” publikoi edhe emrat e dhjetëra komandantëve të përfshirë. Të nesërmen, Alexander Pashchenko, një përfaqësues i partisë në pushtet Rusia e Bashkuar nga Khakassia, iu përgjigj kritikave nga një qytetar i zemëruar duke thënë: “Në vijën e frontit në Ukrainë, do të ‘anuloheshit’ për deklarata të tilla”. Ai konfirmoi kështu se “anulimet” po praktikohen vërtet.

Pse ndodhin tortura dhe vrasje në ushtri?

“Vrasja e shokëve është vetëm një aspekt i gjendjes së vështirëtë ushtrisë ruse. Tortura është po ashtu e përhapur”, tha eksperti ushtarak Yuri Fyodorov për DW. Videot e torturës mund të gjenden në kanalet në “Telegram” të dedikuara për luftën. Për shembull, sipas tij, ushtarët hidhen në një gropë dhe ushqehen me mbeturina për një ose dy javë, varësisht nga tekat e komandantit. Ose ushtarët detyrohen të “përqafojnë pemën”. I lidhin dhe i lënë aty për një ose dy ditë pa ushqim ose ujë.

Një ushtar mund të qëllohet dhe më pas të shpallet i zhdukur ose i vrarë në betejë. Për më tepër, varet nga arbitrariteti i komandantëve rusë nëse një ushtar do të dërgohet në një sulm ku rreziku i vdekjes është veçanërisht i lartë.

Arsyet për “anulim” mund të ndryshojnë shumë – mosbindje, shkelje disiplinore, konsumim alkooli, grindje me eprorët ose refuzim për të dorëzuar një pjesë të pagës.

“Nëse i konsideroni njerëzit si mallra të shpenzueshme dhe jeni në gjendje të vrisni dikë duke e dërguar në një betejë të pashpresë, atëherë do të jeni në gjendje të vrisni edhe për faktin se dikush nuk ju ka dhënë para ose ka pasur një debat”, tha për DW eksperti ushtarak Jan Matvejev.

Psikoanalistja Alina Putilovskaya flet për “shprehjen” e emocioneve agresive: “Eprorët që kryejnë vetë këto akte mizore dhune bëjnë edhe tallje me ta – për shembull, duke dhënë urdhra jorealiste dhe duke u mohuar furnizime elementare njësive të tyre. Këta zyrtarë të lartë projektojnë nga jashtë një imazh superioriteti, pathyeshmërie dhe prosperiteti. Kjo çon në ndjenja shumë të ashpra midis komandantëve në terren, të cilat më pas i shpërthejnë mbi vartësit e tyre.”

Sipas Putilovskas, këta të fundit ndiejnë frikë sepse mund të bëhen shënjestër e agresionit nga eprorët e tyre. Megjithatë, ata ndiejnë edhe keqardhje dhe faj ndaj shokëve të tyre të prekur sepse nuk mund t’i ndihmojnë, shton psikoanalistja.

“Anulim” në vend të disiplinës

Yuri Fyodorov ia atribuon “uljet” në ushtri oficerëve të korruptuar, personelit kriminal dhe të padisiplinuar. Ai thotë se një njësi ose togë ushtarake në Rusiështë bërë më problematike që nga vitet 1990, me shumë që kanë mbetur në ushtri thjesht sepse nuk mund të gjenin punë në sektorin civil. Ata i plotësonin pagat e tyre të pakta me praktika korruptive, thotë ai, të tilla si detyrimi i ushtarëve për të bërë punë të papaguar. Ky është pikërisht lloji i personelit ushtarak që shërben aktualisht në luftën në Ukrainë, shton ai.

Ekspertët bien dakord se ushtria ruse ka ndryshuar gjithashtu në këtë luftë për shkak të rekrutimit të mercenarëve që luftojnë për para dhe kriminelëve të dënuar, të cilët sjellin “vlerat” e tyre në radhët ushtarake. “Për ta mbajtur nën kontroll të gjithë këtë bandë, duhej të përdoreshin metodat më brutale”, thotë Fyodorov.

Një nga shembujt e parë të njohur të kësaj ishte një video që qarkulloi në mediat sociale në nëntor 2022. Ajo tregonte mercenarët Wagner duke vrarë një shok me një çekiç.

Mosndëshkimi dhe mungesa e disiplinës

Sipas Yan Matveyev, arsyeja kryesore për “anulimin” është mungesa e disiplinës dhe mungesa e një sistemi ushtarak të strukturuar siç duhet. “E gjithë kjo inkurajon mosndëshkimin, gjë që e bën të pamundur menaxhimin e ushtrisë. Askush në ushtrinë ruse nuk është ndëshkuar për krime të rënda lufte, siç janë vrasjet në Bucha dhe Mariupol. Kjo sinjalizoi menjëherë se njerëzit thjesht mund të vriten pa u ndëshkuar”, thotë Matveyev.

 Ai është i bindur se “anulimet” kanë dëmtuar disiplinën në ushtri. Meqenëse ushtria nuk po bën asgjë për këtë, ky trend vetëm sa po intensifikohet, beson ai.

Të dy ekspertët besojnë se ushtria ruse nuk do të ishte më e gatshme për luftime nëse praktika e torturës, abuzimit, zhvatjes, “anulimeve” dhe krimeve të luftës do të ndalej. “Në realitet, i gjithë funksionimi i ushtrisë bazohet në mosndëshkim dhe shfrytëzimin e ushtarëve si burime, si skllevër”, thekson Fyodorov.

Nga perspektiva e psikoanalistes Alina Putilovskaya, “mohimet” janë një metodë shtrëngimi, kontrolli dhe frikësimi. “Udhëheqja ushtarake nuk është e interesuar të ndërtojë marrëdhënie afatgjata me njerëzit, sepse e dinë se njerëz të rinj do të vijnë së shpejti. Dy gjëra e mbajnë një komunitet të bashkuar, madje edhe në luftë: lidhja emocionale dhe shtrëngimi. Nëse njëri prej tyre humbet, si në këtë rast me lidhjen emocionale, atëherë shtrëngimi merr hov, e ai në këtë rast përshkallëzohet në mizori që arrin një pikë ekstreme.”

Matveyev thekson se rusët nuk e kuptojnë se për çfarë po luftojnë në të vërtetë. “Ushtria ukrainase e di, edhe pse po përballet me rrethana shumë të vështira dhe po vuan nga probleme të mëdha, për çfarë po lufton. Po mbron vendin e saj. Shumica në ushtrinë ruse është plotësisht e vetëdijshme se ky është një krim lufte serioz dhe i urryer, i cili fsheh një mori krimesh më të vogla, dhe se ata do të duhet të përballen me të”, thotë eksperti./DW/