Investimet publike, Auditi i Financave ngel në klasë qeverinë

Qeveria mori vlerësim të dobët në menaxhimin e investimeve publike buxhetore konform planit që ka miratuar Parlamenti në buxhetin e vitit 2023.

Drejtoria e Përgjithshme e Kontrollit të Brendshëm Financiar Publik dhe Raportimit Financiar pranë Ministrisë së Financave vlerësoi se treguesi “Realizimi i shpenzimeve kapitale” paraqet devijimin nga plani i realizimit të shpenzimeve kapitale në një vit kundrejt shpenzimeve kapitale totale të planifikuara me ligjin e buxhetit vjetor në Parlament.

Për vitin 2023, ky tregues është vlerësuar mesatarisht me 2 pikë ose 50 për qind, duke shfaqur një performancë mesatare të njësive publike me buxhet të madh dhe ka pësuar rënie në krahasim me vitin 2022, i cili është vlerësuar me 2.7 pikë ose 67 për qind.

Për ato njësi, të cilat paraqesin një performancë të ulët të realizimit të këtij treguesi, evidentohet se shkaqet kryesore janë të lidhura kryesisht me kryerjen e procedurave të prokurimit.

Një tjetër tregues i rëndësishëm për eficiencën e investimeve publike, sipas Drejtorisë së Kontrollit Financiar është “Investimet kapitale shumëvjeçare janë hedhur në sistem sipas planit kontraktual të disbursimit”.

Ky është një tregues tjetër i rëndësishëm, i cili paraqet shumat totale të shpenzimeve për projektet e investimeve në periudhën e vlerësimit (një ose disavjeçare) me shumën totale të planit shumëvjeçar të parashikuar për projektet.

Për periudhën analizuese, viti 2023, ky tregues është vlerësuar mesatarisht me 2.54 pikë ose 63 për qind të nivelit referues. Vihet re, se në krahasim me vitin paraardhës 2022, vlerësimi ka pësuar një rënie të lehtë me 3.15 pikë ose 79 për qind.

Drejtoria e Kontrollit në Ministrinë e Financave vë në dukje se, një pjesë e njësive të varësisë të marra në analizë shfaqen problematika lidhur me parashikimin e fondeve në fillim të vitit buxhetor, gjë e cila ka sjellë dhe diferencat apo devijimet e planeve buxhetore.

Gjithashtu, rishikimi i buxhetit kryhet duke i kaluar fondet nga projektet me ecuri më të ulët në ato me ecuri më të lartë. Ecuria e ulët mund të jetë rezultat edhe i planifikimit të gabuar, ku nuk janë mbajtur parasysh faktorët që mund të pengojnë ecurinë e projektit gjatë vitit.

Investimet publike zëri më produktiv i arkës së shtetit vuan nga mosrealizimi i lartë i planit dhe përqendrim i alokimeve në dy muajt e fundit të vitit.

Të dhënat zyrtare të Ministrisë së Financave tregojnë se gjatë muajit dhjetor 2023 u paguan 430 milionë euro në zërin “investimet publike”. Kjo shumë ishte sa 38% e fondit vjetor të investimeve publike prej 118 miliardë lekësh ose 1.1 mld eurosh që u realizua gjatë vitit të kaluar.

Zëri i investimeve mbeti gjithashtu i parealizuar edhe në raport me planin. Nga 135 miliardë lekë të planifikuara për t’u investuar më 2023 u realizuan 118 miliardë lekë, ose 12 për qind më pak se plani./Monitor/