Katër të pushkatuarit e Revoltës së Spaçit, AIDSSH: Lokalizohet vendndodhja e eshtrave

Katër të pushkatuarit e Revoltës së Spaçit, Skënder Daja, Pal Zefi, Dervish Bejko dhe Hajri Pasha, mund të kenë së afërmi një varr ku familjarët të vendosin një kurorë me lule dhe të nderojnë kujtimin e tyre.

Në këtë përfundim ka ardhur grupi i punës në Autoriteti për Informim mbi Dokumentet e ish-Sigurimit të Shtetit, AIDSSH, pas hetimit gjashtë mujor për verifikimin mbi vendvarrimet e dyshuara dhe qartësimin e fatit të dyzet e katër të zhdukurve, të vrarë ose të vdekur gjatë vuajtjes së dënimit, në burgun e Spaçit.

“Raporti cilëson se, vendi i identifikuar ku ata mund të jenë varrosur, ndodhet rreth 20 metër larg vendvarrimit të njohur të Shpalit. Vendi i dyshuar është i pastruar dhe lehtësisht në të mund të bëhen kërkime apo dhe gërmime për eshtrat. Lënia pa skica varri, hartë topografike, e të dhëna të tjera, cilësime këto edhe me shkresa zyrtare nga Ministria e Brendshme, nga autoritetet e kohës ka qenë e qëllimshme,” thekson AIDSSH përmes njoftimit në rrjetin social Facebook duke shtuar se në kuadër të këtij hetimi, grupi i punës ka përcaktuar edhe koordinatat e sakta në lidhje me vendvarrimin e të pushkatuarit Ahmet Hoxha, dënuar me pushkatim, pas tentativës së arratisjes, në moshën 39 vjeçare, 20 vjet nga të cilat i kaloi në burg.

Me vendim të Autoritetit, Raporti i është dërguar për veprim Ministrisë së Brendshme, Prokurorisë së Përgjithshme, Bashkisë Mirditë, Institutit të Mjekësisë Ligjore dhe Zyrës së ICMP-së Tiranë, për marrjen e masave në ruajtjen nga tjetërsimi i vendeve të dyshuara si dhe marrjen e hapave konkretë në përshkallëzimin e procesit të rikuperimit të eshtrave të personave të pushkatuar.

Ndryshe, trupat e të vrarëve dhe të vdekurve, të të arrestuarve dhe të dënuarve politikë në hetuesitë, kampet dhe burgjet e regjimit komunist në vitet 1945-1991, sipas rregullave çnjerëzore të përcaktuara nga regjimi, nuk u dorëzoheshin familjarëve.

Revolta e Spaçit shpërtheu më 21 maj 1973 si një kundërshtim ndaj rregullave dhe trajtimit që i bëheshin të burgosurëve për t’u shndërruar në protestë të mirëfilltë politike me parrullat kryesore kundër regjimit: “Ja vdekje ja liri!”, “Rroftë Shqipëria e lirë!”, “Ju jeni katila!”, “Populli është me ne!”, “Rroftë Europa e lirë!”

Për mbi 3 ditë me flamurin e Skënderbeut pa yllin komunist, 100 të burgosur protestuan duke kënduar dhe hedhur parrulla kundër diktaturës për tu shtypur në fund me gjak nga mbi 4500 trupa ushtarake nga Shkodra e Tirana.

Në fund, 4 nga të burgosurit u dënuan me pushkatim, 8 u ridënuan me 25 vjet burg dhe 70 të tjerë u arrestuan dhe u rigjykuan. Martirët e kësak ngjarje të madhe ishin Skënder Daja, Pal Zefi, Dervish Peka dhe Hajro Pashai.

Se sa makabër ishte ky regjim tregon dhe fakti i varjes në litar edhe të qenit, Tarti, i cili si në çdo ditë normale të jetës së tij, ishte në krah të burgosurëve si miku i tyre më besnik!

Njoftim:

Katër të pushkatuarit e Revoltës së Spaçit, Skënder Daja, Pal Zefi, Dervish Bejko dhe Hajri Pasha, mund të kenë së afërmi një varr ku familjarët të vendosin një kurorë me lule dhe të nderojnë kujtimin e tyre.

Në këtë përfundim ka ardhur grupi i punës në AIDSSH, pas hetimit 6 mujor për verifikimin mbi vendvarrimet e dyshuara dhe qartësimin e fatit të dyzet e katër të zhdukurve, të vrarë ose të vdekur gjatë vuajtjes së dënimit, në burgun e Spaçit, i cili u ndërmor në kuadër të përkujtimit të 50-vjetorit të revoltës së të burgosurve më 21-23 maj1973.

Taporti cilëson se, vendi i identifikuar ku ata mund të jenë varrosur, ndodhet rreth 20 metër larg vendvarrimit të njohur të Shpalit. Vendi i dyshuar është i pastruar dhe lehtësisht në të mund të bëhen kërkime apo dhe gërmime për eshtrat. Lënia pa skica varri, hartë topografike, e të dhëna të tjera, (cilësime këto edhe me shkresa zyrtare nga Ministria e Brendshme) nga autoritetet e kohës ka qenë e qëllimshme.

Në kuadër të këtij hetimi, grupi i punës ka përcaktuar edhe koordinatat e sakta në lidhje me vendvarrimin e të pushkatuarit Ahmet Hoxha, dënuar me pushkatim, pas tentativës së arratisjes, në moshën 39 vjeçare, 20 vjet nga të cilat i kaloi në burg.

Trupat e të vrarëve dhe të vdekurve, të të arrestuarve dhe të dënuarve politikë në hetuesitë, kampet dhe burgjet e regjimit komunist në vitet 1945-1991, sipas rregullave çnjerëzore të përcaktuara nga regjimi, nuk u dorëzoheshin familjarëve.

Këtu klasifikoheshin ata që ekzekutoheshin: “???? ?????????? ? ???????? ???????? ??? ? ????? ????̈?, ??̈ ??̈?????? ??̈? ????? ?????̈? ?ℎ?????, ??̈ ??̈?????? ??̈? ?ℎ??? ??̈ ???????ℎ??̈????̈ ?ℎ???̈????”. Sipas udhëzimit: “?????? ? ??̈ ?????̈?? ??̈ ??̈??????? ??̈? ?’? ?????????, ???, ?ℎ? ??̈ ????̈ ??̈ ??????????????, ???? ?’? ?????ℎ?? ??ℎ? ?????????????? ?????̈???? ??̈? ????????????̈ ? ????.”

Grupi punës, për daljen në këtë përfundime realizoi komunikim shkresor me institucione që kishin të dhëna rreth burgut të Spaçit; kërkim të thelluar në Arkivin e AIDSSH; bashkëpunoi me Drejtorinë e Arkivit në Ministrinë së Brendshme, për të dhëna rreth të ekzekutuarve, vrarëve, dhe të vdekurve në burgun e Spaçit, si dhe qartësimin e praktikave të ndjekura, të rregulloreve, urdhrave dhe udhëzimeve që kanë përcaktuar këto praktika.

Paralelisht grupi mblodhi dëshmi nga familjarë e të vrarëve dhe të vdekurve në Burgun e Spaçit, nga ish- punonjës të policisë, banorë të fshatit Spaç dhe ish -punonjës të lirë; mbajti takime me përfaqësues të pushtetit lokal në Mirditë dhe Fusharrëz, kreu këqyrje në vendvarrimet e njohura si pranë Kishës Katolike, Shpal, si dhe në vendet të cilat mendohen si vendvarrime të dyshuara për të vrarët dhe të vdekurit në Burgun e Spaçit.

Me vendim të Autoritetit raporti i është dërguar për veprim Ministrisë së Brendshme, Prokurorisë së Përgjithshme, Bashkisë Mirditë, Institutit të Mjekësisë Ligjore dhe Zyrës së ICMP-së Tiranë, për marrjen e masave në ruajtjen nga tjetërsimi i vendeve të dyshuara si dhe marrjen e hapave konkretë në përshkallëzimin e procesit të rikuperimit të eshtrave të personave të pushkatuar.

Autoriteti vlerëson bashkëpunim e deritanishëm me institucionet përgjegjëse dhe shpreh bindje se bashkërisht do të veprojnë më tej për të bërë të mundur që plaga e pambyllur e familjeve, të cilat janë në kërkim të qartësimit të fatit të familjarit, të vrarë pa gjyq apo ekzekutuar në kushte jo njerëzore, të mbyllet me gjetjen e tyre dhe nderimin që u takon, pranë familjeve.

Gentiana Mara Sula Gentiana Sula Faqja Zyrtare @Gjergj Marku @Luan Ismaili @Agron Hoxha @Bukurie Sokoli @Selami Zalli