Forcimi i Lekut uli më tej raportin e kredisë ndaj PBB-së vitin e kaluar

Banka e Shqipërisë vlerëson se raporti i kredisë për ekonominë me prodhimin kombëtar pësoi rënie vitin e kaluar, kryesisht si rezultat i efektit të kursit të këmbimit.

Banka qendrore vlerëson se kredia për sektorin privat zbriti në 30.6% të Prodhimit të Brendshëm Bruto ose 1.2 pikë përqindje më pak se një vit më parë.

Sipas Bankës së Shqipërisë, kjo ka reflektuar rritjen e aktivitetit ekonomik në vend si dhe mbiçmimin e fortë të lekut ndaj monedhave kryesore.

Dinamikat e kreditimit sipas monedhave tregojnë se rritja e shpejtë e kredisë në lekë gjatë vitit ka çuar në zgjerimin e dukshëm të raportit të kredisë në lekë ndaj PBB-së në 17.3% (me 1 pikë përqindje), ndërkohë që raporti i kredisë në valutë është tkurrur në 13.3%.

Sipas klientëve të bankave vihet re se financimi i kredisë për individë ka mbetur në të njëjtin nivel si një vit më parë në 12.3% të PBB-së, ndërsa ai për biznese është tkurrur me 1 pikë përqindje, në 18.3%. Kjo lidhet sidomos me faktin që në segmentin e bizneseve ka një peshë më të madhe të kredisë në valutë të huaj.

Në terma nominale, analiza e fundit e Bankës së Shqipërisë tregoi një ecuri pozitive të kreditimit.

Për bizneset, përmirësimi i kreditimit është vërejtur në të gjithë nën segmentet pavarësisht madhësisë, por më i dukshëm ai ka qenë tek bizneset e vogla edhe ato të mëdha. Sipas sektorëve të ekonomisë, përmirësimi në tremujorin e fundit është vërejtur tek kreditimi i sektorit të turizmit dhe i shërbimeve, të cilët janë edhe sektorët kryesorë që kontribuojnë në rritjen e aktivitetit ekonomik në vend.

Në gjashtëmujorin e dytë të vitit, ritmet e rritjes së kredisë për biznese, prej mesatarisht 5%, janë pranë niveleve mesatare të shënuara në gjashtëmujorin e parë. Por në ndryshim nga fillimi i vitit, vihet re zhvendosje drejt financimit në lekë dhe për mbulimin e nevojave për financimin e investimeve. Dinamikat afatshkurtra tregojnë se kredia për biznese është përmirësuar në tremujorin e fundit të vitit, duke ndryshuar sjellje nga ajo e vërejtur deri në muajin shtator.

Rritja mesatare e portofolit të bizneseve, prej 6.1% ishte rreth 2.7 pikë përqindje më e lartë se ajo e shënuar në tremujorin e tretë. Përmirësimi i ritmeve të rritjes është vënë re në të gjitha nënsegmentet sipas madhësisë, por më i dukshëm ai shfaqet tek biznesi i vogël dhe ai madh.

Ecuria e mirë e aktivitetit ekonomik në vend, niveli i lartë i besimit dhe i çmimeve, krahas kushteve ende akomoduese për kreditim, kanë mbështetur këtë ecuri. Për biznesin e madh, mbasi kaloi në stanjacion në tremujorin paraardhës, kredia është rigjallëruar në një rritje 3.4% në fund të vitit. Sipas monedhave, rritja ka qenë më e dukshme në kredinë në lekë, e cila ka kompensuar ngadalësimin e kredisë në valutë.

Fenomeni i zhvendosjes së portofolit të kredisë nga euro në lekë ka vazhduar edhe në tremujorin e fundit. Ky fenomen është mbështetur si nga kalimi në territor negativ të diferencialit të normës së interesit të kredisë për biznese, ashtu edhe nga vazhdimi i presioneve mbiçmuese në tregun valutor.

Në tremujorin e fundit, janë mbyllur rreth 90 kredi në euro me një shumë prej 4.6 mld lekë. Krahasimisht me tremujorin e tretë, numri i kredive të mbyllura është rreth tre herë më i lartë, ndërsa sasia lehtësisht më e vogël sinjalizon që ky fenomen ka qenë më i përhapur në kreditë më të vogla, të lidhura kryesisht me biznesin e vogël dhe të mesëm. Janë pikërisht këto dy segmente që kanë mbështetur dhe rritjen e ndjeshme të kredisë në lekë për kredinë e bizneseve.

Zhvillimet në portofolin e kredisë për individë kanë qenë më të qëndrueshme. Përgjithësisht norma e rritjes së këtij portofoli është reduktuar krahasuar me gjashtëmujorin e parë, duke reflektuar edhe zhvendosjen strukturore midis segmenteve. Kështu, zgjerimi i ritmeve të rritjes së kredisë konsumatore është balancuar nga ngadalësimi i kredisë për blerje banesa. Në ngjashmëri me tendencat e vërejtura tek kredia për biznese, financimi i individëve ka qenë më së shumti në lekë, rritja e të cilit ka kompensuar ngadalësimin e financimit në valutë.

Financimi i bankave për individët ka vijuar me ritme të larta, por në ngadalësim gjatë gjashtëmujorit të dytë të vitit ku rritja mesatare vjetore prej 12.7% ishte 1.2 pikë përqindje më e ulët se në gjashtëmujorin e parë. Ngadalësimi i kredisë së individëve sipas monedhave ka reflektuar përshpejtimin e ritmeve të rritjes së kredisë në lekë në 13.4% mesatarisht, ndërkohë që rritja e kredisë në valutë është ngadalësuar me 10 pikë përqindje në rreth 10%.

Në ngjashmëri me zhvillimet e vërejtura tek bizneset, edhe individët kanë vijuar të mbyllin para kohe një pjesë të kredive në euro dhe i kanë zëvendësuar ato me kredi në lekë. Por, në ndryshim nga bizneset, sasia e kësaj zhvendosjeje ka qenë e njëjtë përgjatë tremujorëve, ndërkohë që numri i kredive ka qenë më i vogël se në muajt e verës. Si edhe më parë, faktorët kryesorë që kanë mbështetur këtë zhvendosje kanë qenë mbiçmimi i monedhës vendase, normat më të ulëta të interesit të kredisë hipotekare në lekë krahasuar me atë në euro, si dhe lehtësirat rregullative për ndryshimin e monedhës pa penalitet./Monitor/