Amerika ka mbajtur barrë të madhe për një kohë shumë të gjatë, Shefi i NATO-s: Sot, kjo po ndryshon!
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, i tha Presidentit të Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, se presioni i tij ka çuar në një ndryshim historik në politikën mbrojtëse të Aleancës. Duke folur në Samitin e NATO-s në Hagë, Rutte tha se gjatë takimit do miratohen “vendime historike dhe transformuese” me të cila Aleanca do të bëhet “më e fortë, më e drejtë dhe më vdekjeprurëse”.
“Përkushtimi ynë i vazhdueshëm ndaj Nenit 5, i cili garanton se një sulm ndaj një anëtari është një sulm ndaj të gjithëve, dërgon një mesazh të fortë,” tha Rutte paraliderëve botërorë.
Ndryshimi kyç, tha Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, do të jetë rritja e shpenzimeve të mbrojtjes të shteteve anëtare në 5 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto, PBB-së. Më pas iu drejtua drejtpërdrejt Presidentit Trumpit, i cili ishte ulur pranë tij:
“Amerika ka mbajtur barrë shumë të madhe për një kohë shumë të gjatë. Sot, kjo po ndryshon!
Për një kohë shumë të gjatë, Shtetet e Bashkuara kanë mbajtur një pjesë shumë të madhe të barrës së detyrimeve. Kjo sot po ndryshon sot,” tha Mark Rutte duke i pranuar edhe autorësinë e këtij ndryshimi.
“I dashur Donald, ti e bëre të mundur këtë ndryshim. Lidershipi yt në këtë çështje ka çuar tashmë në një shtesë prej 1 trilion dollarësh shpenzime mbrojtëse nga aleatët evropianë që nga viti 2026,” tha Rutte ndërsa Presidenti Trump i cili me vite të tëra ka kritikuar anëtarët evropianë për investime të pamjaftueshme në mbrojtje, duhet të jetë i kënaqur pas kësaj deklarate të Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s kur dihet se rritja e shpenzimeve ushtarake është çështja kyçe në agjendën e tij të politikës së jashtme.
Çfarë thotë Neni 5?
Neni 5 është themeli mbi të cilin është ndërtuar Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut me 32 anëtarë. Ai përcakton se çfarëdo sulmi i armatosur kundër njërit ose më shumë anëtarëve do të konsiderohet si sulm kundër të gjithë anëtarëve.
Ai gjithashtu thotë se, në rast të një sulmi të tillë, secili anëtar do të ndërmarrë, individualisht dhe në bashkëpunim me të tjerët, “veprime që i konsideron të nevojshme, përfshirë përdorimin e forcës së armatosur, për të rikthyer dhe ruajtur sigurinë në zonën e Atlantikut të Veriut”.
Kjo garanci sigurie është arsyeja pse Finlanda dhe Suedia, më parë vende neutrale, kërkuan të anëtarësohen në NATO pas nisjes së pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia në vitin 2022 – dhe gjithashtu pse Ukraina dhe vende të tjera evropiane kërkojnë anëtarësimin.
Kur është aktivizuar Neni 5?
Neni 5 është aktivizuar vetëm një herë, pas sulmeve terroriste të 11 shtatorit 2001 në Shtetet e Bashkuara, kur iu hap rrugëa operacionit më të madh të NATO-s ndonjëherë, pra në Afganistan.
Por, aleatët e NATO-s kanë ndërmarrë gjithashtu masa të mbrojtjes kolektive, duke përfshirë bashkimin me SHBA-në për të luftuar grupin Shteti Islamik, IS, në Siri, Irak dhe Afganistan, si dhe për të ndihmuar në ruajtjen e paqes në Ballkan.
Neni 5 në thelb është një efekt parandalues i NATO-s. Vënia në dyshim e kësaj garancie mund ta nxisë ndonjë kundërshtar ta testojë. Zyrtarë evropianë kanë deklaruar se Rusia po planifikon pikërisht këtë gjë.
