Një familje shpenzoi 93 mijë leke nëmuaj, 40% shkon për ushqime

Ushqimet zënë gati 40 për qind të buxhetit të familjeve më 2024 duke ruajtur të njëjtën peshë si në vitin 2023, ndërsa kjo është pesha më e lartë në Europë, ku mesatarja e BE është rreth 13 për qind dhe e rajonit nën 35 për qind.

Sipas të dhënave të INSTAT mbi buxhetin e familjeve, familjet shqiptare shpenzuan mesatarisht 93 mijë lekë në muaj për konsum, një rritje modeste prej 1.5 për qind krahasuar me vitin 2023. Edhe pse shpenzimet totale janë rritur, struktura e buxhetit të familjeve ka mbetur pothuajse e pandryshuar, me ushqimin që vijon të zërë peshën më të madhe.

Në vitin 2024, grupi “ushqime dhe pije jo-alkoolike” përbën 39.6 për qind të shpenzimeve mujore, po aq sa një vit më parë, me një shumë mesatare prej 36.879 lekësh.

Sipas INSTAT, ndër grupet me rritje më të madhe të shpenzimeve janë “mobilim dhe mirëmbajtje e banesës” +5.7 për qind, “transporti” +5.2 për qind dhe “veshje e këpucë” +4,4 për qind.

Megjithatë, pesha e tyre në buxhet ka ndryshuar shumë pak. Për shembull, shpenzimet për mobilim zënë tani 6.8 për qind të totalit, nga 6.6 për qind një vit më parë.

Në të njëjtën linjë, transporti përbën 7.1 për qind të buxhetit nga 6.8 për qind, ndërsa veshjet dhe këpucët 5.1 për qind nga 5.0 për qind. Në anën tjetër, shpenzimet për shëndet u tkurrën lehtë nga 4.3 për qind në 3.8 për qind, dhe ato për arsim nga 3.5 për qind në 3.3 për qind.

Familjet shpenzojnë mesatarisht 8.944 lekë në muaj për banesë, ujë, energji elektrike dhe qira, që përbën 9,6% të totalit të buxhetit, me një ndryshim minimal nga viti i kaluar.

Në të njëjtën kohë, shpenzimet për restorante dhe hotele janë rritur me 4.1 për qind, duke arritur 7.6 për qind të buxhetit, për shkak të rritjes së kërkesës për shërbime akomodimi dhe ngrënie jashtë shtëpisë.

Tirana, me konsumin më të lartë

Sipas të dhënave të “Anketës së Buxhetit të Njësive Ekonomike Familjare 2024” të publikuar nga INSTAT, ndarja e shpenzimeve për konsum sipas qarqeve tregon dallime të dukshme në nivelin e mirëqenies dhe kostos së jetesës mes rajoneve të vendit.

Familjet e qarkut Tiranë rezultojnë me shpenzimet mesatare mujore më të larta në vend, me 108.588 lekë, rreth 17 për qind më shumë se mesatarja kombëtare 93.042 lekë. Kjo diferencë lidhet me çmimet më të larta të banesave, shërbimeve dhe ushqimeve në kryeqytet, si dhe me të ardhurat më të larta të familjeve urbane.

Tirana përmban gjithashtu një pjesë të madhe të popullsisë aktive ekonomike dhe të punësuar në sektorë me paga më të larta, si administrata, financat dhe shërbimet.

Pas kryeqytetit, Korça dhe Durrësi renditen ndër qarqet me konsumin më të lartë, me përkatësisht 91.418 lekë dhe 90.218 lekë në muaj.

Në rastin e Korçës, shpenzimet e larta lidhen me struktura familjare më të vogla, por me të ardhura relativisht të qëndrueshme, si dhe me ndikimin e turizmit dimëror dhe të prodhimit bujqësor vendas që nxit konsum lokal.

Ndërsa Durrësi, përveç ndikimit të turizmit bregdetar, përfiton edhe nga afërsia me Tiranën dhe një nivel më i lartë i punësimit në tregtinë dhe shërbimet portuale.

Në rang mesatar ndodhen qarqe si Fieri 87.171 lekë dhe Shkodra 85.891 lekë, që kanë ekonomi të bazuar në bujqësi, industri të lehtë dhe shërbime.

Megjithëse të ardhurat janë më të ulëta se në Tiranë apo Durrës, kostot e jetesës janë gjithashtu më të përballueshme, duke mbajtur një ekuilibër të qëndrueshëm në buxhetet familjare.

Në grupin e qarqeve me shpenzime më të ulëta se mesatarja kombëtare përfshihen Elbasani 80.929 lekë, Berati 84.475 lekë, Lezha 84.542 lekë dhe Gjirokastra 84.420 lekë. Këto qarqe kanë një strukturë familjare më tradicionale, me më shumë anëtarë për familje dhe me prirje për autokonsum — veçanërisht në zonat rurale.

Në fund të renditjes qëndrojnë Kukësi 75.048 lekë dhe Dibra 75.883 lekë, me gati 30 për qind më pak shpenzime se Tirana.

Këto dy qarqe shfaqin nivelin më të ulët të konsumit dhe të ardhurave, për shkak të largësisë nga qendrat urbane, mungesës së tregjeve të zhvilluara të punës dhe varësisë nga remitancat.

Pjesa më e madhe e familjeve në këto zona mbështeten ende te bujqësia për vetëkonsum dhe kanë akses më të kufizuar në shërbime arsimore e shëndetësore./Monitor/